Muziekfilosofie: het spel met de emoties

bron: The Nature of Emotions / licentie: Creative Commons BY-SA

Mijn vak is behoorlijk technisch van aard. Zowel het uitvoeren als het opnemen van muziek vraagt om beheersing van de techniek. Jarenlang oefenen op je instrument (in mijn geval, mijn hoofdinstrument, gitaar) is een vereiste. Maar ook jarenlange ervaring met opnametechniek is van groot belang. Je zult veel geduld moeten hebben. Fouten maken, vallen en weer opstaan. Bloed, zweet en tranen. Als het allemaal van een leien dakje gaat, ben je (nog) niet diep genoeg gegaan.

Uiteindelijk moet al dat harde werken in het teken staan van de emoties, het gevoel dat het opwekt. Hoewel de componist er enorm op heeft zitten zwoegen, kan de muziek misschien juist heel energiek en blij klinken. De techniek erachter moet dienstbaar zijn aan de emotie(s) die het opwekt.

Als ik met opdrachtgevers werk die ik al langer ken kan ik meestal geheel op gevoel werken. Die hoeven dan vrijwel niets uit te leggen. Meestal is het zien van de beelden al voldoende om mij aan te sturen. Maar het komt natuurlijk ook voor dat ik duidelijkheid moet krijgen over het gevoel dat het geheel moet overbrengen. Blijdschap, verdriet, angst, walging, verlangen enzovoorts.

En het gaat nogal vaak fout. Ik ken heel veel muziek die verkeerde emoties oproept. Muziek die totaal niet past bij de beelden. Muziek die bijvoorbeeld letterlijk angst creëert bij de luisteraar. En Angst vraagt om Veiligheid via een Ontsnapping of Oplossing. En als dat dus niet gebeurt zal het resultaat zijn: wegwezen bij deze muziek!

Ik wil hiermee niet zeggen dat alle muziek Blij moet zijn. Zeker niet. Want neem bijvoorbeeld Verdriet of gerelateerde emoties zoals Teleurstelling, Lijden, Schaamte en Verlangen. Deze emoties wekken bij de meeste mensen een gevoel van Empathie op, wellicht onze sterkste emotie als het gaat om ons verbonden te voelen met de ander. Letterlijk een gevoel te krijgen bij die ander. Mensen die eerlijk hun persoonlijke verhaal vol pieken en dalen vertellen wekken dat op. In tegenstelling tot mensen die altijd maar heel stoer en heel blij doen.

Terug naar de muziek. Vaak wekt een stuk muziek van een paar minuten 1 bepaald sterk gevoel op. Maar natuurlijk kan het ook zijn dat de emotie juist verandert in die paar minuten. Dat er een omslag plaatsvindt. Bijvoorbeeld door in 1 scene van blijdschap naar verdriet te gaan. Muziek kan dan voor de aanvulling van dit emotionele breekpunt zorgen. Muziek moet meegaan in de emotie, in het gevoel, er een onderdeel van uitmaken, als een geheel. En als het goed is, is een film ondenkbaar zonder die muziek.

Beelden wekken natuurlijk ook emoties op. Dus muziek en beeld wekken beiden emoties op. Daarom is die combinatie juist zo breekbaar. En spat het geheel juist uit elkaar als die twee elkaar teveel versterken. Ja, soms is het contrast tussen muziek en film gewoon beter. Zwart, wit. Zoet, zuur. Als het leven zelf, want soms kunnen verdriet en blijdschap hand in hand gaan. Je wordt verliefd, voelt de warmte maar raakt tegelijkertijd ook in de war van de angst het goede gevoel misschien te verliezen.

Complexe emoties. Heerlijk!

Door Marco Raaphorst

maakt podcasts en muziek

1 reactie

  1. An excellent post, Marco.

    As you suggest, music can be emotionally inauthentic when it simplifies emotions to one word statements–love, joy, darkness, light, escape, release, despair.

    Yet the best popular music captures the nuance in human emotions. It’s not that every song must have mixed messages. It’s that the messages we all send and receive so often go beyond love songs and deep moments of despair.

    Classical music may have the advantage of popular music in this arena. Nobody imagines that a symphony is about one thing, or even three–each symphony is about dozens of things, or nothing at all.

    I think, too, that people are capable of expressing and experiencing very nuanced feelings. Why can’t music also express those feelings?

    I am completely fine with silly love songs, and songs of release or despair.
    Yet it’s amusing how we all live life in
    layered ways, and yet so much of the music made available to us lives life in one dimension.

    Perhaps that is the one goal I have as a music listener–to hear songs which dwell in many dimensions.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.