Blogcursus geven voor School voor Journalistiek

Nog niet eerder heb ik een blogcursus gegeven voor de School voor Journalistiek. Het is een spoedopdracht, ik moet hem vrijdag al geven. De insteek is: uitleg geven over de wijze waarop de studenten via hun blogs zich kunnen profileren.

Profileren is laten zien wie je bent en wat je kunt. Dat kan op heel veel verschillende manieren natuurlijk. De 2 uitersten daarin: heel persoonlijk worden (subjectief, betrokken) of de content haar werk laten doen (objectief, afstandelijk). Zeer belangrijk daarbij lijkt het mij om de studenten te vertellen dat het medium de content, of die nu subjectief of objectief is, bepaalt. Er zit een enorm verschil tussen het publiceren van een statement in een boek, het op de televisie vertellen, het op een muur verven, er een lied van maken of het op een blog publiceren. Ik wil juist inzoomen op de verschillen tussen de typen media die er zijn. Het verschil bijvoorbeeld tussen het kijken met de ogen en het luisteren met de oren. Hoewel we er weinig over nadenken, tussen die twee organen zit een enorm verschil.

Ik zal inzoomen op het Geschreven Woord dat subjectief en behoorlijk complex is om te leren. Het is een objectief medium omdat het slechts zaken kan beschrijven (objecten beschouwen) en er geen deel van uitmaken. Het woord is een beeldtaal, de ogen detecteren in de bogen van de letters woorden die vervolgens beelden opwekken in het brein van de lezer. Het is lineair van aard, stukje bij beetje wordt het verhaal door de schrijver vertelt.  Zelfs vandaag de dag zijn er nog vele analfabeten wereldwijd maar ook in eigen land  (250.000 analfabeten / 1,5% vd bevolking en 1,3 miljoen laaggeletterden / 7,9% vd bevolking). Deze mensen zijn niet in staat om dingen te documenteren, via het vastleggen te onthouden. Ze kunnen hun leven hooguit vastleggen door beelden van zichzelf vast te leggen, foto’s en video’s te maken. Of via stemopnames. Vroeger deed men dat door tekeningen te maken. Tekeningen waarin in 1 beeld bijvoorbeeld een heel leven getekend was.

Wikimedia plaatje uit 2005 / Creative Commons BY-SA

Het Geschreven Woord is een medium dat individualistisch van aard is want de beelden die opgewekt worden zijn zeer persoonlijk. Zou de schrijver een situatie beschrijven die jij nog nooit hebt gezien dan is de kans groot dat je hem als lezer niet accepteert (“waardeloze schrijver!”). En belangrijk aan het medium Geschreven Woord is: het lezen ervan doe je altijd in afzondering, je kunt het niet samen doen. Lezen is dus sterk individualistisch van aard.

Radio of televisie, en zeker ook internet, levert gedeelde ervaringen op. Ineens maken wij deel uit van de wereld om ons heen. En internet maakt het mogelijk om ook met geschreven taal, door berichten naar elkaar te sturen, vrijwel direct, live, instant te communiceren. Ook nieuws lezen en delen we graag op die manier. Niet individueel met een krant op schoot, maar samen online op internet. En de meningen erover ventileren we direct. Nieuws, een belangrijk onderdeel van de journalistiek heeft juist baat bij deze veranderende wereld die live, instant is geworden. Een vereiste voor prettige communicatie is dat het snel gaat, dat er geen ruis tussen zit. Daarom zitten we ook nog steeds verhit de schermen te refreshen in de hoop op een reactie op onze reactie. Internet heeft op dit vlak voor grote veranderingen gezorgd en is daarom het ideale medium om ons te verbinden met elkaar en objecten in de wereld. Het basisprincipe van de internet, de hyperlink, is de meest geniale uitvinding aller tijden. Internet is daarom net zo noodzakelijk voor de mens als water, lucht, aarde, een dak boven het hoofd, gas, licht, water, kleding, het Geschreven Woord en … vul zelf maar aan!

Maar goeds, er valt zoveel over te vertellen. Ik ga het indikken en in een Keynote gieten. Dat het een lofbetuiging voor internet gaat worden, dat mag duidelijk zijn :)

Door Marco Raaphorst

maakt podcasts en muziek

6 reacties

  1. Geweldige materie, Marco. Het is inderdaad super van het internet dat ik zomaar zo ‘n stukje kan binnenkrijgen. Het zet me aan het denken, en dat is altijd goed!

    Misschien is mijn opvatting van het woord “blog” wat te ruim, maar is het internet niet alle typen media die je beschrijft ineen? Is het eigenlijk geen massamedium zoals radio, TV en krant – als mensen als massa(-tje) reageren, bijvoorbeeld in een sociaal netwerk, én een individueel medium, zoals een boek, dat je alleen leest?

    En, zonder flauw te willen doen, wat de ogen en oren betreft: hoe moet ik dan het vóórlezen zien, de juf die een verhaal voorleest waar alle kinderen tegelijk naar luisteren? Geschreven Woorden die via de oren binnenkomen, of het luisterboek, het vertellen van verhalen? Hier wordt het geschreven woord toch klank …

    Of prettige communicatie snel moet gaan weet ik niet zo … het “verhit” constant pagina’s verversen om te kijken of er al reacties zijn brengt toch ook een hoop onrust met zich mee, voor veel mensen. Een onrust die in de vorm van emotie en impulsiviteit toch ook voor aardig wat ruis kan zorgen, lijkt me. En instant communiceren doe je toch ook als je gewoon met elkaar praat of belt?

    Het is misschien meer een bepaalde manier van communiceren die aan het scala is toegevoegd: snel reageren zonder direct contact via oog en/of oor brengt zijn eigen communicatievorm met zich mee. Maar voor wat de journalistiek betreft is een goed stuk volgens mij nog net als vroeger eerst (zorgvuldig) geschreven voor het –inderdaad snel- wordt gepubliceerd.

    Het internet is een fantastisch medium dat zeker voor grote veranderingen heeft gezorgd. Ik ben een groot voorstander van de “cult of the amateur”. Maar in het beste geval is er over de meningen die direct worden geventileerd toch eerst goed nagedacht! Misschien is gewoon niet elk onderwerp en elke comminicatiemodus even geschikt voor het typisch snelle van het medium?

    Zoals je zegt: er valt eindeloos over te praten! Succes met de blogcursus, hopelijk heb je iets aan mijn commentaar.

  2. “is het internet niet alle typen media die je beschrijft ineen?” Dat klopt, internet is een optelsom van alle media zoals tekst, audio en video tesamen. Maar die media zijn op zichzelf ook weer media die heel precies beschreven kunnen worden. Ik vind het opvallend dat daar relatief weinig over wordt gediscusieerd, over de waarom-vraag bij het inzetten van een bepaald type media. Het slag volk dat een illustratieve foto bij tekst doet ‘gewoon omdat het zo goed werkt’. Terwijl ik dan denk: die foto vertelt een verhaal en die tekst ook, en waarom gaat die tekst niet in op de foto die ik zie, bijvoorbeeld: “als je goed naar de foto kijkt dan zie je …”. En nu men massaal met video aan de gang gaat denk ik ook vaak: waarom doe je dat zo? Bijvoorbeeld video met heel slecht geluid, waar je niets van verstaat. Dan heb je ook niets aan de beelden. Realiseert men zich niet terwijl het allerbelangrijkste bij video een goed geluid is. Mensen denken dat video vooral op kijken neerkomt. Maar het komt eerder neer op luisteren met beelden erbij. Voor alleen kijken kun je beter een boek schrijven. Of een foto maken.

    Voorlezen is een andere manier van lezen is en vormt dus een alternatief voor het lezen. Bij het voorlezen gaat de stem van de spreker meewegen, je doet er als luisteraar altijd iets mee. Bij het lezen maak jij als lezer het complete verhaal. En dat is nu juist zo’n verschil waarvan ik zeg: ik hoop dat mensen zich dat realiseren. Onze omgang met media is soms onverschillig. Alsof alles maar ‘gewoon’ tekst is, of je het nu in een boek noteert of uitspreekt. Terwijl daar dus een complete wereld tussen ligt. Medium is the message. Schrijf een tekst op een muur en je weet: dit heeft veel meer impact dan als ik die tekst op mijn t-shirt had genoteerd.

    De reden waarom we nog steeds bellen is vanwege het instant karakter. En hoe meer internet instant wordt, des te minder zullen wij bellen, denk ik. Vroeger moest je maanden wachten totdat de postkoets een brief uit India kwam bezorgen, nu is dat geen enkel probleem meer. Voor lekkere communicatie is snelheid wel belangrijk. En natuurlijk willen we dingen overwegen enzo, maar toch is die instant communicatie voor ons het belangrijkste. Door internet zijn onze manieren van communiceren enorm aan het veranderen. Afstand speelt geen rol meer. Bekendheid ook niet. Een bekende acteur kan je zo een compliment maken over zijn laatste rol. Dat ‘ie het leest is door zijn grote populariteit de vraag, maar die kans zit erin. En de communicatie is laagdrempelig en instant.

    Ik ben het met je eens dat noeste arbeid meestal een onderdeel vormt voor de journalistiek. Maar ik denk dat de rol van de journalistiek aan het verschuiven is. Vroeger ging de journalist erop uit om het nieuws te halen. Dat doet het publiek nu, en het brengt het nieuws naar de massa dankzij internet. Het staat al eerder online dan dat je als journalist op je fiets zit. Dat is al sinds 11 september 2001, de datum van de definitieve doorbraak van de blogs wereldwijd (het zorgde voor de doorbraak van Blogger en overname door Google een paar jaar later). Vroeger was de journalist ook de microfoon die de microfoon voor de mond van de politicus hield zodat het volk kon horen wat er uit die mond kwam. Vroeger bracht de journalist al enige het nieuws, nu is het juist de massa die het nieuws brengt en de journalist die de feiten checkt en er nuance en balans in aanbrengt.

    Menig politus zit vandaag de dag zelf te twitteren, zelf zijn mening te ventileren. En dat op een massamedium! Is nog nooit eerder vertoond. En nu dus heel gewoon. Geen journalist die nog langer dat verhaal moet halen. Okay, af en toe spreken ze voor de vorm een debat met elkaar af, omdat er kostte wat kost televisie gemaakt moet worden. Naar mijn idee is dat een compleet achterhaald concept, die tv debatten. Sterker nog: politici en de overheid in het algemeen moeten zich publiekelijk gaan mengen in alle discussies die er plaatsvinden. Dat doen ze niet waardoor de minachtig van het volk op zich afroepen. Ik heb met de overheid samen gewerkt en mij is diverse malen letterlijk verteld: wij vertrouwen de burger niet.

    Dat er goed over dingen moet worden nagedacht, voordat je die mening online ventileert, da’s een keuze. Internet is een massamedium waar veel mensen op aangesloten zijn. We zullen dus vaak meningen lezen waar we het niet mee eens zijn. Op internet zie je aparte gewoontes, gebruiken, meningen en weet ik wat. En dat is prima, gelukkig maar! Door internet gaat de wereld steeds kleiner worden (global village, McLuhan) en gaan we elkaars gebruiken eerder overnemen, dus diversiteit is zeer gewenst wat mij betreft! We zullen moeten afwegen waar we het wel of niet meer eens zijn, wat we mooi vinden en welke zaken wel of niet met ons geweten stroken.

    Dank voor je commentaar, ik ga mijn best doen vrijdag!

  3. Klinkt als dat het hartstikke leuk zou zijn voor de mensen die er niet bij zijn dat je lofbetuiging wordt gefilmd en dat we dat later met z’n allen kunnen bekijken. Veel plezier en succes vrijdag Marco.

  4. Even doorbordurend, wat voorlezen betreft doet een goede voorlezer een tekst recht. De stem heeft zeker invloed op het verhaal, maar kan naar mijn idee de inhoud niet echt veranderen, alleen slecht over laten komen.

    Dat de verschuiving van een geschreven woord- naar een beeldcultuur en het instant karakter van het net verstrekkende gevolgen gaat hebben voor de manier waarop we communiceren is natuurlijk inderdaad een feit. Daar zitten goede en slechte kanten aan, maar beeld- en geluidskwaliteit worden dan heel belangrijk, ben ik met je eens. En de aandacht-trekkende factor van een foto gebruiken – ook al is de relatie met de tekst niet duidelijk- wordt verleidelijk, is misschien ook wel een must als je op wilt vallen in de stortvloed van informatie. Maar als een stuk kwalitatief goed is, is de relatie tekst-beeld duidelijk, lijkt me. Goed dat je een lans breekt voor die kwaliteit!

    “Het Geschreven Woord” is een breed begrip, daar vallen heel verschillende uitingsvormen onder. Gedichten, proza, (riool-)journalistiek, reclameteksten … Los daarvan is taal een heel ander, veel abstracter medium dan beeld, dat ook andere eisen stelt aan (precieze) communicatie. En de taal veranderd ook mee met de cultuur. Maar je zou kunnen stellen dat er een, zeg maar “beschavingsgebod” is dat erom vraagt meningen die je ventileert goed overdacht te hebben (als het je te doen is om goede communicatie). Anders wordt het gauw een zootje … Wat dat betreft is het web zowel tabloid als kwaliteitspers als literatuur. Maar het is natuurlijk aan iedereen zelf om ergens een zootje van te maken of niet, en waar we genoegen mee willen nemen.

    Maar een massamedium is het net niet, vindt ik, niet in de zin van de “dorpspomp”. Het is totaal geïndividualiseerd, ieder heeft zijn eigen medium. Dat we groepsdieren zijn is dan weer een ander punt. Ik zou niet meer zonder het net kunnen, maar zie toch graag een goed debat. Van moderne media-politici hoef je dat inderdaad niet te verwachten, ze moeten hun message in het formaat persen. De aandachts-spanne wordt misschien steeds korter naarmate we sneller communiceren, en sommige onderwerpen hebben nu eenmaal tijd nodig. En rust. Die wordt je in snelle montages niet gegund. Soundbitecultuur. Maar gelukkig hebben we de vrijheid om zelf te bepalen wat we belangrijk vinden, hoe we met media omgaan, zoals je ook zegt, en dat is een groot goed! Het wordt dan de kunst van het weglaten, hoe je je eigen filters instelt.

  5. Een tekst voordragen is een interpretatie. Als ik een stuk opgenomen tekst behandel, ik knip er stille momenten uit of ik monteer er juist stille momenten in, dan wordt het anders. Met muziek werkt het precies zo. Een partituur is een set met noten op een tijdslijn. Toch heeft een miniem verschil in de interpretatie, de uitvoering, groot effect.

    Ik denk sterk dat het web vooral een groepsproces is. Natuurlijk zitten daar individuen achter maar die willen zich juist in alles verbinden met anderen en dingen delen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.