Tom Beek versus MCA: copyright is de baas

Saxofonist Tom Beek gaat op zijn blog in het verweer tegen muziekuitgeverij MCA omdat deze niet toestaat het nummer ‘Theme from Schindler’s List’ van John Williams te coveren.

Ik begrijp Tom zijn reactie heel goed. Het is anno 2012 een beetje mal om nog zo krampachtig om te gaan met copyright. Zo lijkt het, hoewel op de achtergrond al jarenlang een oorlog rondom copyright aan de gang is. Stichting Brein versus de illegale downloads (die nota bene LEGAAL zijn in Nederland!), Apple versus Samsung over de design kwesties (terwijl Apple leentjebuur bij Braun gedaan heeft) en ga zo nog maar even door. Ik denk dat copyright als middel harder wordt ingezet dan ooit tevoren.

Vandaag de dag had HipHop niet eens meer kunnen ontstaan. Vergeet Paul’s Boutique van de Beastie Boys dan maar. Dat gaat niet om het clearen van de rechten van slechts 1 nummer, zoals in het geval van Tom, maar waarvoor tussen de 100 en 300 samples werden gebruikt volgens Dust Brother Mike Simpson. Zou je dat anno 2012 kunnen clearen denk je? Waar haal je het geld vandaan dan om advocaten dat te laten regelen? Laat staan dat je het bedrag kunt betalen wat de tegenpartij vervolgens van je zal gaan eisen. Daarom hoor je in HipHop nog nauwelijks herkenbare samples, met uitzondering van een paar hele grote acts de enorme kosten kunnen betalen.

Ik las onlangs dat Donald Fagen en Walter Becker van Steely Dan de artiest Kanye West in eerste instantie gingen teleurstellen voor het hergebruik van een sample van “Kid Charlemagne”. De reden was eenvoudig: Kayne had er niets creatiefs mee gedaan. En dan mag je dus volgens de regels van het copyright nee zeggen. Na een smeekbrief van Kayne gingen de heren pas overstag.

Vroeger verliep dit zo totaal anders. Toen was er nog geen sampling en internet. Vroeger vond men hergebruik een compliment. De hele blues is ontstaan op dat hergebruik. 3 akkoorden en 12 maten dat is alles wat je nodig hebt. En de persoon die de zin ‘woke up this morning’ heeft verzonnen is er ieder geval niet rijk en beroemd mee geworden. De jazz is zo ook ontstaan, we spreken van jazz standards die iedereen uitvoert. En Led Zeppelin heeft oude bluesliedjes letterlijk gekopieerd met een iets andere tekst zonder die oorspronkelijk componisten daar geld voor te betalen. Jazeker blanke artiesten hebben flink van de zwarte mensen gestolen.

De reactie die Tom ontving kwam overigens niet van John Williams zelf maar van de mensen die over zijn copyright beslissen, zijn uitgeverij dus. Dat heb ik ook altijd raar gevonden aan copyright, dat componisten dat zomaar overdragen op een uitgeverij die er vervolgens over gaat beslissen. Maar goeds, wie ben ik, vrijwel alle componisten doen dit immers.

Copyright slaat dus vrijwel nooit op de maker maar op de Rights Holder, de werkelijke eigenaar van dat copyright. Soms is dat zelfs na de dood in handen gekomen van zo’n partij die geld wil graaien. Copyright heeft daarom vaak niets meer met creatieve bescherming van doen.

Aan de andere kant, de meeste creatieve makers zijn maar wat blij met copyright. Ik hoor om mij heen heel veel kritiek op BUMA/STEMRA, maar hun contract bij deze vereniging stopzetten? Dat doen ze niet.

Copyright is een tolweg waar je niet op mag tenzij je betaalt. Misschien dat het ooit gaat veranderen. Maar ik betwijfel het. We’re only in it for the money, schreef Frank Zappa ooit cynisch op een platenhoes.

Door Marco Raaphorst

maakt podcasts en muziek

8 reacties

  1. Dank Marco. Grijs gebied inderdaad.

    In dit geval is duidelijkheid (eenduidigheid) een belangrijk element. Een afwijzing op artistieke gronden had ik prima gevonden, maar het verhaal dat mijn muziek commercieel zou zijn is natuurlijk belachelijk.

    Ik zou als auteur niet graag met tussenpersonen werken (doe ik ook niet). Maar voor iemand die er zoveel geld heeft verdiend, heb ik er ook begrip voor, dat hij het uitbesteedt. Kan gebeuren natuurlijk dat er iets doorheen slipt. Maar ja, ze hadden pech met mij :-)

  2. Het auteursrecht moet zeker op de schop. Het is ooit bedacht om de makers geld te kunnen laten verdienen met dat wat ze hebben voortgebracht. Zodat zowel Led Zeppelin als de oorspronkelijke componist baat zouden hebben bij succes.
    Naar mijn idee slaan ‘we’ er in beide kanten in door.
    En uitgeverijen, zowel in de muziek als in de boekenwereld, hebben gewoon een bepaalde machtspositie, waardoor veel makers het gevoel hebben dat ze geen keus hebben.

  3. Tja, maar hoe gaan we dit veranderen?

    Ooit was de componist niet de uitvoerder en niet de persoon van reproductie. Daarop zijn alle wetten gebaseerd, maar ze kloppen al meer dan 30 jaar niet meer.

  4. Er is een commissie auteursrecht (met o.a. een aantal wetenschappers van het IVIR, tekstschrijvers en muzikanten) die zich daar over buigen. Op dit moment is er vooral ook discussie over (vrijwillig) collectief beheer bijvoorbeeld. Ik ben er geen voorstander van, maar opzich is er wel wat voor te zeggen om zoiets niet op te leggen, maar wel nog vrijwillig mogelijk te laten blijven.

    1. En ik begreep dat er wat onderzoek is geweest naar Fair-Use dat de politiek wellicht in Nederland ook wil gaan invoeren. Dat kan voor met name kunst en documentaire-werk een verschil maken. En user generated content.

      Maar voor mij, als niet-jurist, is dat taaie kost.

      1. Klopt. Wat mij betreft mag het de kant van Fair Use ook wel op. Maar er is ook de discussie om formaliteiten (bijvoorbeeld, eerst het werk registreren voor je het auteursrecht verkrijgt) terug te brengen, maar dat heeft mijn voorkeur niet.

        Als er weer een concrete stap vooruit is gedaan, zal ik er weer een blog over schrijven. (Die als het goed is beter leesbaar en te begrijpen is voor niet-(IE-)juristen). Het zijn namelijk belangrijke veranderingen voor de gehele culturele sector, wat mij betreft.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.