Hier zit die gevoelige snaar

foto onder CC BY: Marco Raaphorst
foto onder CC BY: Marco Raaphorst

(om antwoord te geven op de vraag die eraan voorafging)

Een taal

Muziek is een taal. Een taal die niet iedereen begrijpt. Deze taal wordt door de cultuur waarin je bent opgegroeid bepaald. Hiermee wordt jouw muzikale smaak ontwikkeld. De mensen in India hebben geen problemen met lastige ritmes en kwartnoten, maar onze slecht ontwikkelde westerse oren op dit vlak, wel.

Deze muzikale taal is bedoeld om emoties mee op te wekken. Daarom is muziek een kunstvorm, omdat het niet concreet en informatief is maar gevoelens aanspreekt. Gevoelens die opgewekt moeten worden bij de ontvanger.

De componist, de uitvoerende(n) en de luisteraar

Hier hebben we dus een belangrijk punt te pakken: de ontvanger. Want als luisteraar komen er bij jou wellicht emoties los die bij een ander misschien wel helemaal niet opgewekt worden. Wat dat betreft is er geen universele empathie van toepassing op muziek. Niet iedereen voelt hetzelfde bij bepaalde muziek. Wat ik voel bij bepaalde muziek is misschien wel heel iets anders dan wat de maker erbij voelde toen ‘ie het maakte. Tja, en hoe meet ik of mijn gevoel gelijk is aan dat van ander? En hoe moet ik dat uitdrukken? Daar heb je weer een andere taal voor nodig: het geschreven of gesproken woord. En de doven gebruiken daar beeldtaal voor.

De muzikant voert, als het goed is, de muziek met gevoel uit. Soms kun je aan het gezicht van een muzikant zien hoe hij of zij zich voelt bij het spelen van een bepaalde passage. Ook legt de bedenker van een muziekstuk, de componist, gevoel in de muziek. Dus nog voordat er sprake is van een uitvoering is er al bedacht dat een bepaalde samenstelling van noten een bepaald gevoel zal opwekken. De componist bedenkt een melodie die een gevoelige snaar raakt. Bedenkt harmonie die deze melodie optimaal ondersteunt en wat extra spanning geeft. Om kort te gaan draait het in de muziek meestal om de afwisseling, anders zou het al snel saai worden. De afwisseling van laag naar hoog, van hard naar zacht en van spanning naar ontspanning om zo dat gevoel tot stand te laten komen.

De kracht van het liedje

De meest bekende vorm is die van het liedje waarin de coupletten naar een bepaalde spanning toewerken die ingelost wordt door het refrein. Met name daarom houden we zo van liedjes omdat we telkens even de spanning opgevoerd voelen om vervolgens weer via het refreintje opgelost te worden. Met een beetje mazzel (of pech, het is maar net hoe je het bekijkt) blijft dat refreintje nog lange tijd in je hoofd hangen, juist door dat opgevoerde verlangen naar het refreintje dat gecreƫerd werd door melodische en harmonische spanning.

Muziek is een bewuste keuze van een componist en uitvoerende muzikanten zodat bij de luisteraar een bepaald gevoel ontstaat. En eigenlijk maakt het dus niets uit of die muziek wordt uitgevoerd door een oude bluesknakker op een aftandse gitaar of door een computer. Virtuositeit hoeft muziek niet in de weg te staan. En een wat mindere instrumentbeheersing ook niet. Alles staat in dienst van het gevoel dat overgebracht moet worden. Bij sommige muziek werkt de ene vorm beter dan de andere. En hoewel jij die oude bluesknakker misschien als authentieker bestempelt dan iemand met een gestreken overhemd, als het goed is streven ze hetzelfde na.

Kwestie van doorgeven

Muzikanten voelen de muziek, geven uitdrukking aan die gevoelens en geven het op die manier weer door aan de luisteraar. Zonder muzikanten is er geen muziek. En zonder de luisteraar dus ook niet.

Door Marco Raaphorst

maakt podcasts en muziek

2 reacties

Laat een antwoord achter aan Liesbeth Steur Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.