Sommige mensen horen in het ruisen van de bomen muziek. Of in de cadans van een trein. Maar is ritme wel muziek of is het een onderdeel ervan? Als ik nu 1 noot op een toetsenbord indruk en nooit meer loslaat, is dat dan muziek?
Dat wat we in het Westen muziek noemen moet tenminste bestaan uit ritme (klanken die in een repeterend tijdsframe klinken), melodie (een opeenvolging van gestemde noten die binnen een specifieke toonladder vallen) en harmonie (noten die samen klinken en gebaseerd zijn op intervallen van de toonladder van de melodie). En onze Westerse muziek is gebaseerd op de diatonische theorie van een toonlader die slechts 7 noten bevat waarbinnen de melodie zich afspeelt.
Deze diatonische theorie wordt toegepast in alle Westerse liedjes. Van klassieke muziek tot punk. Vrijwel iedereen valt het op wanneer er een noot gezongen of gespeeld wordt die niet bij de toonsoort van het liedje hoort. Zo sterk dient dus de muziek de theorie te volgen. Zelfs in de punk, nee sterker nog: juist in de punk. Als je in de punk een akkoord dat uit meer dan 3 noten bestaat speelt dan is het geen punk meer, volgens de punkpolitie. De rebellie van de punk zit ‘m dus niet in het opzoeken van de grenzen van die diatonische theorie maar in de rauwigheid van die muziek. En teruggebracht naar eenvoud, imperfectie (fouten zijn een genot!) en oerdriften.
Diatonische muziek is vrij beperkt omdat het zo sterk op theorie gebaseerd is. We hebben onze oren erop getraind deze diatonische theorie te volgen. De vreemde noten pikken we er zo uit. En een valse noot vinden we al helemaal verschrikkelijk. Het is vrij lastig voor creatieve makers om hier uit te breken. Daarom is elektronische muziek op het vlak van geluid en ritme wel vernieuwend maar op het vlak van melodie en harmonie totaal niet.
Deze beperkingen kent het geluid niet. Geluid is wat het is: geluid, veroorzaakt door een luchtdrukverschil. En sommige geluiden vinden we prettiger dan anderen.
Muziek is een afgeleide van geluid. Muziek is diatonisch geluid. Geluid dat perfect op stemming gebracht moet zijn. Met noten die goed samen klinken met andere noten. Voorzien van een melodie waarvan we de trappen in ons hoofd hebben zitten. We weten ongeveer wat er komen gaat maar niet helemaal zodat het nog net spannend genoeg blijft. En het geheel moet voorzien zijn van een logisch ritme.
Maar het belangrijkste aspect van muziek is denk ik het menselijke gevoel erachter. Een melodie die ik op mijn gitaar speel volgt de trappen van de diatoniek en zal elke luisteraar enigszins bekend in de Westerse oren klinken. Ik kan een traptree overslaan, ik kan omhoog of omlaag lopen in de toonladder, variaties maken die noodzakelijk zijn voor de spanning in de muziek. Maar het belangrijke aspect naar mijn idee is het menselijke gevoel erachter. Op een gitaar kan ik een noot op allerlei verschillende manieren aanslaan. En het gevoel dat ik erin leg kan een ander ook voelen. Veelal elektronische instrumenten missen die expressiemogelijkheden, ze zijn teveel te voorspellen, te statisch en minder geschikt om gevoel mee uit te drukken. Daarom heeft elektronische muziek vaak ook een complexe gelaagdheid nodig.
“I know it’s hot,” I said, “but can we close the windows? It’s so noisy.”
“You call it noise,” said Cage. “I call it music.”
Zei John Cage ooit. Maar ben ik het met hem eens?
(foto: FaceMePLS / CC BY)
Geef een reactie