Op 3 maart 2014 tijdens de lancering van Woord.nl hield Maartje Smits, adjunct-hoofdredactrice hard//hoofd, een kort betoog over het stille fenomeen de Podcast. Een afgeleidde bijdrage over hetzelfde onderwerp leverde ze voor de 16e editie van het 609 cultuur en media magazine van het Mediafonds (download PDF).
Volgens Maartje is het belangrijkste verschil met radio dat een podcast geen live-opname is. Het klakkeloos overzetten van een live-radioprogramma naar een podcast heeft daarom volgens haar dan ook geen zin. Het geheim van een interessante podcast zit hem in de zorgvuldige montage. De keuzes die gemaakt zijn om het verhaal zo goed mogelijk de gehoorgang van de luisteraar in te duwen. Met een spannende montage waarin elke stilte, iedere aarzeling bewust niet zijn weggepoetst.
Een podcast dwingt volledige aandacht af. Met als resultaat, als het goed is, een geestverruimende ervaring.
In haar betoog liet Maartje een paar maal het woord componeren vallen. Omdat een podcast gecomponeerd moet worden. De stemmen die spreken, soms afgewisseld door een voice-over, achtergrondgeluiden die klinken, speciaal sounddesign voor verrassing en het neerzetten van scenes, en stemming verhogende en/of contrasterende muziek zorgen ervoor dat een podcast het gevoel van een film geeft. Waarbij de beelden uit de fantasie van de luisteraar komen.
Mijn favoriete podcast is al jarenlang Love + Radio. Nick van der Kolk en zijn makkers vertellen simpelweg de beste verhalen die prachtig gemonteerd en voorzien van spannende muziek en sounddesign zijn. Daarbij maken zij gebruik van technieken die je in hedendaagse muziekproducties ook vaak hoort. Soms wordt het geluid radicaal gefilterd. Iets dat Radiolab overigens ook doet. Love + Radio heeft een feel die heel lekker en helemaal van deze tijd is.
Het lied werd ooit uitgevonden als vorm voor storytelling. Op rijm kun je verhalen beter onthouden. Tegenwoordig hoeven we ze niet langer te onthouden, dat doet de techniek wel voor ons. Ook is het steevast herhalen van een refreintje niet langer nodig om een boodschap te onthouden. Veel muziek is daarom zo voorspelbaar geworden. Goeie podcasts zijn daarentegen zijn vaak rete spannend. En opwindend.
Maar ook een speelfilm is een traditionele bende vergeleken met een moderne podcast. In de meeste speelfilms hoor je een orkest volop violen de muziek uitvoeren, alsof de bioscoopbezoekers zo dol op orkestmuziek zijn. Not! En via sounddesign wordt alles episch versterkt, nooit wordt het contrast opgezocht. Alsof de bioscoopbezoeker dom is en alles overduidelijk voorgeschoteld en doorgekookt op zijn bordje moet krijgen.
De tijden zijn veranderd. Voor audiodocumentairemakers bijvoorbeeld. De vernieuwing is ingezet door de podcasts. Niet langer moet je een verhaal vertellen terwijl er vogels klinken. Vincent Bijlo zei het gisteren nog tijdens de lancering van Woord.nl: vogels doen het goed onder een gesprek. Ik denk het niet. Niet meer. Fuck die vogels. Gooi er een beat onder met een low pass filtertje dat je langzaamaan dichtdraait. Hack die score!
P.S. Op Transom is een zeer interessant stuk te vinden waarin Brendan Baker, de muziek en sounddesigner van L+R, gedetailleerd uitlegt hoe hij te werk gaat.
Geef een reactie