Ik bel dol op muziektheorie. Muziek uitzoeken, analyseren, zaken ontdekken, bruggetjes slaan met andere muziek. Doe ik met mijn eigen muziek ook. Komt er ineens een melodie en wat akkoorden in me op en ga ik daarna passen en meten totdat het helemaal goed is.
Het is trouwens een misverstand om te denken dat als je veel kennis hebt van muziektheorie je minder zou voelen. Muziek komt echt hard bij mij binnen. Kippenvel op de armen, tranen in mijn ogen. Hoe dan ook, ik ga mijzelf niet verdedigen.
Harmonieleer
Nu bestaat er zoiets als harmonieleer, waar ik dus dol op ben, maar bestaat er ook zoiets als melodieleer? Nee, omdat de melodie een onderdeel is van de harmonie. De melodie doet iets met de akkoorden en de akkoorden doen iets met de melodie. Samen vormen zij dus één geheel.
En ik moet zeggen: Westerse harmonieleer.
Een melodie bestaat vaak uit de noten van de akkoorden. De noten in een akkoord, met name de grondtoon, de 3 (3e trap uit een toonladder) en de 5, zijn hele sterke noten. Zo’n noot uit de melodie accentueert als het ware het akkoord en kan ook suggereren wat het volgende akkoord zal zijn. De keuze is telkens om hieraan wel of niet te voldoen als componist. Noem het een verleidingsspel met de luisteraar.
Muziek is namelijk een spel vol spanning en ontspanning, een spel met verwachtingen. Jouw hersenpan wordt verleid om mee te gaan in het notenspel van de componist. Het is dus zaak dat dit niet té voorspelbaar wordt, maar het moet ook weer niet zo onvoorspelbaar worden dat het nergens toe leidt.
Spannende verrijkingen door de melodie
Soms bestaat de melodie uit een noot die het akkoord verrijkt, uitbreidt. Zo zou je bijvoorbeeld een 6 of een 9 kunnen zingen terwijl het akkoord slechts uit een majeur drieklank bestaat.
We Can Work It Out van the Beatles is een goed voorbeeld.
Try to see it my way – Het D akkoord (tonica) klinkt en tijdens de ‘my’ wordt als melodie een 2 (gelijk aan de 9), een E gezongen. Lennon gebruikt die noot ook in het akkoord op het harmonium om dit te benadrukken. Hij speelt dus afwisselend Dsus2 naar D onder ‘my’ en ‘way’.
Die ene noot van ‘my’ zorgt voor een klein beetje spanning, dissonantie, vandaar dat Lennon hem telkens laat oplossen naar het normale D akkoord, voor de rust. Zie hier het spel van spanning en ontspanning. The Beatles hadden hier een oor voor.
In het refrein van We Can Work It Out halen The Beatles een soortgelijk trucje uit:
We can work it out – Bij de 2e herhaling van die zin spelen The Beatles een A akkoord (V) maar voor ‘out’ worden twee noten gezongen D (welke dus een Asus4 akkoord vormt) en een C# (de grote terts van het A akkoord).
Wat we dus een suspended chord noemen, overigens evenals de Dsus2 tijdens de coupletten. Alleen passen de Beatles de suspension hier alleen in de zang toe terwijl het akkoord eronder puur een A groot is. Hierdoor wordt de spanning/dissonantie groter. Het zijn noten die spanning veroorzaken. Echter, je kunt er in de zanglijn niet op blijven hangen, je moet het oplossen, dat verlangt de luisteraar van die suspended noot. Vandaar dus dat The Beatles de D snel tijdens dat ene woordje ‘out’ verbuigen naar een C#.
Het zijn frases die werken en zeker niet verzonnen zijn door The Beatles. In de Westerse klassieke muziek en het Great American Songbook zijn hier vele voorbeelden van te vinden. Maar het waren wel The Beatles die dit soort stijlelementen als een van de eersten in de popmuziek brachten en het combineerden met de rock ‘n’ roll waardoor ik ze reken tot een van de grootste muzikale vernieuwers van de vorige eeuw. Goed studiemateriaal dus voor iemand zoals ik die graag zijn eigen liedjes schrijft.
Geef een reactie