We leven in tijden dat alles wordt gladgetrokken. De popmuziek is glad geworden. Door AI (Midjourney enz.) worden alle visuals gladgestreken. Zelf blogde ik een positief betoog over AI voor geluidsnabewerking. En ik dropte het recentelijk in mijn hernieuwde nieuwsbrief Podpraat:
Met één druk op de knop klinkt het ineens als een klok.
Bij menigeen is het zelfs in de achtertuin helemaal tot in de perfectie gestyled inclusief strakke banken en strakke tegels. Menig woonkamer oogt anno nu als een ziekenhuis, geen mens legt immers meer tapijt op de vloer. En de boekenkasten en platenkasten zijn weggedaan en vervangen door digitale varianten voor op de tablet. Alles is opgeborgen en weggewerkt. Met als resultaat: een woonkamer met heel veeeeeeel galm.
Ik typ dit trouwens op een Apple computer. Een bedrijf dat nota bene grossiert in aalgladde producten.
En ook de plek waar Apple dit soort video’s opneemt (haar eigen bedrijfspand!) oogt verre van gezellig. Maar dat neemt niet weg dat ik Apple-apparaten schitterend vind. Een computer is namelijk juist niet een ding voor rommeligheid. Hetzelfde geldt voor pak ‘m beet een tandarts of een ziekenhuis. Dat zijn juist plekken waar je verwacht dat het netjes en schoon is.
Net zo goed als overal rommel, is teveel aan netheid niet goed. Het gaat mij om een mix daartussen. Daarom ben ik ook zo dol op een stad als Parijs waarbij je het oude en nieuwe naast elkaar ziet. Waardering voor schoonheid zit hem ook in de schoonheid kunnen zien in het verval.
Ik speel gitaar en het geluid daarvan is imperfect. Een gitaar moet altijd een beetje vervormd klinken, zelfs als je ritmegitaar speelt. Daarom zweren de meeste gitaristen nog altijd bij een buizenversterker. Rock ‘n’ Roll is gestoeld op een imperfect rauw geluid. Dat stamt allemaal uit de blues, waar het mee begonnen is. Ook het buigen van noten, in de zang en op de gitaar, het komt allemaal daar vandaan.
Maar sinds de hit Believe van Cher met Auto-Tune op haar stem, is de boel beginnen te kantelen. Inmiddels gebruikt iedereen Auto-Tune. Alles wordt loepzuiver gemaakt en gladgetrokken als de babyhuid van Cher.
Waar is in godesnaam die old skool rommeligheid van weleer toch gebleven? Is de mens bang om haar menselijke imperfecte kant te tonen en dus moeten alle oneffenheden maar worden weggehaald? Het manipuleren van de werkelijkheid, zijn we er niet in doorgeschoten? En is perfectie niet juist een vorm van lelijkheid?
Wabi-sabi, de Japanse term voor het omarmen van imperfectie, is voor mij heel belangrijk. Omdat het ons duidelijk maakt hoe belangrijk de afwijking, het verval, de imperfectie is. Er zit namelijk schoonheid in imperfectie. Rock ‘n’ Roll is daar een goed voorbeeld van.
Het is precies het manco waar veel AI-tools, bijvoorbeeld op het gebied van geluid, in tekortschieten. Vaak valt er niets aan in te stellen, de software optimaliseert het geluid en dat is alles. Als een soort aan- en uitschakelaar, alles of niets. Met podcasts heb ik soms te maken met wat ruis die ik wil weghalen. Of dat het interview heeft plaatsgevonden in een moderne glambakhuiskamer. De AI-tools optimaliseren het geluid op een manier dat het lijkt alsof iemand het bij mij in mijn thuisstudio in mijn voice-over-booth heeft ingesproken. Dat voelt toch raar. Het voelt alsof we allemaal voor een groen scherm gaan zitten zodat we leuke vakantiefoto’s kunnen gaan opsturen naar iedereen. Je hoeft nergens meer naartoe, je hoeft geen moeite te doen, je drukt gewoon op een knop.
Ik durf te wedden dat het gemak dat die tools pretenderen te verkopen, voor heel veel problemen gaat zorgen. Gemak dient de mens? Zeker, tot op zekere hoogte, maar teveel gemak haalt alle prikkels uit het leven.
In de ogen van sommigen lijk ik misschien een perfectionist maar dat ben ik toch echt niet. Ik ben juist dol op imperfectionisme! Een van mijn favoriete bands, Steely Dan, wordt ook te vaak door niet-kenners omschreven als perfectionistisch. Ik schreef er een uitvoerige blogpost over voor mijn Melodiefabriek:
Want zo werkt het: als iets niet werkt dan blijf je zoeken. Zo ben ik bezig met een liedje en de tekst bevalt me nog altijd niet. Ik heb diverse versies gemaakt afgelopen maanden maar telkens leg ik het weg. Het doet niets met me. Ik krijg er geen kippenvel van. En dus zoek ik door.
People thought he was a perfectionist: No. No, he was just really, really, really good. But a perfectionist is someone who won’t stop until every ‘i’ is dotted and every ’t’ is crossed. We wouldn’t have turned out as many records if we had been aiming for perfection. We were just moving constantly, so not perfectionism.
Engineer Susan Rogers over Prince
Luister naar de albums van Prince en je hoort imperfectie. Later werd hij gladder, door meer gelikte opnametechnieken te gebruiken. Waarmee Prince ook saai werd. Want dat is de keerzijde van perfectie: saaiheid. Alles gaat op elkaar lijken omdat karakteristieke grilligheden (=authenticiteit) worden weggepoetst.
De oplossing is niet eenvoudig want AI kan geen echt menselijk falen genereren. Het wordt dan een trucje, als een lofi-filtertje, een soort Parijs maar dan op zijn Las Vegas. Oerlelijk dus.
Maar goed, veel anusgebleekte mensjes zweren juist bij Las Vegas…
Geef een reactie