Mijn stuk voor Aether Magazine over Wim de Bie

Bas Nieuwenhuijsen vroeg mij een paar maanden geleden om een stuk te schrijven over mijn samenwerking met Wim de Bie. Inmiddels is dat stuk gepubliceerd in het magazine voor omroephistorie: Aether Magazine, nr 148 – juli 2023 (link naar gratis PDF-versie).

Hieronder de tekst zonder opmaak voor eigen archief.

Wim de Bie als eerste digitale programmamaker van de Publieke Omroep

Na zijn succesvolle radio- en tv-programma’s met Kees van Kooten sloeg Wim de Bie, die op 27 maart is overleden, een nieuwe, digitale weg in. Marco Raaphorst (muziekmaker, podcastmaker en sounddesigner) werkte samen met hem aan een podcast en herstelde later het pionierende Bieslog.

Het is november 2016, de telefoon gaat. “Je spreekt met Wim de Bie, zegt die naam je nog wat? Ik ben inmiddels stokoud geworden!” Wim vroeg of ik hem wilde helpen bij het maken van een podcast. Wim was een paar jaar uit de actualiteit geweest. Zodoende leek het hem leuk om te spelen met het beeld dat hij inmiddels oud en een beetje seniel geworden was. De plannen van D66 om de wetgeving rondom euthanasie te versoepelen, hadden Wim het idee gegeven dat ze “de oudjes gingen ruimen”.

Afgelopen jaren had hij een paar maal bezoek gehad van twee ambtenaren die zijn thuissituatie kwamen bekijken. Volgens Wim loerden ze op hem. Zodoende was hij op de vlucht geslagen en had hij een onderduikadres gekregen van de neef van een vriend. Vervolgens zat ik regelmatig met Wim op de onderduiklocatie aan de koffietafel om uit te leggen hoe hij zijn audiorecorder het beste kon gebruiken. Kort daarna trof ik Wim op een dag met glinsterende ogen in de deuropening aan. “Ik heb iets!” 

Wim had schitterende opnames voor de eerste aflevering gemaakt. De montage deden wij samen. Als ik riep “hier geloof ik je niet meer”, duidend op een fragment waarin Wim wat té geacteerd sprak, antwoordde Wim meteen met: “ja hoor, haal maar weg!” Hij was heel blij met hoe soepel het allemaal verliep. “Pak van het hart!”

De podcast ging Bie’s Warboel heten. En de eerste aflevering kreeg als titel: Levensteken 1, Man op de vlucht.

Ook vertelde Wim aan het begin van onze samenwerking over zijn ziekte, Parkinson. Dit had tot gevolg dat hij tot veel minder in staat was dan hij wilde. In zijn hoofd wilde hij namelijk nog van alles. Wim had volgens eigen zeggen altijd een enorm werk-elan gehad. Was ‘ie op vakantie dan verlangde hij alweer naar werk. Iets waar ik me overigens behoorlijk in herkende.

Persoonlijke klik

In de paar jaar dat ik met hem heb mogen samenwerken, heb ik Wim leren kennen als een ontzettend lieve man. Wim had vertrouwen in mijn kunde en betrok mij bij alles. Zodoende werd ik ook ingeschakeld om de techniek voor de website voor Bie’s Warboel te verzorgen. 

Altijd was er een lekker broodje voor bij de lunch. Dat ik met een lege maag de straat weer op zou gaan, was ondenkbaar. Regelmatig spraken we over andere dingen dan de podcast, muziek met name, jazzmuziek in het bijzonder. Soms wisselden we cd’s uit. En we aten gebak als er iets te vieren viel.

Het ontroerde mij dat Wim de perikelen rondom zijn ziekte altijd openhartig met mij besprak. Dat hij ziek was, dat hield hij namelijk voor iedereen verborgen. Wim schermde zijn privéleven sowieso helemaal af. De gedachte om bijvoorbeeld in een talkshow te moeten praten over zijn ziekte, dat was echt iets waar hij wakker van kon liggen.

Wim de Bie: de Radio Jaren

Anton de Goede van de VPRO had gehoord van mijn samenwerking met Wim en stelde voor om een radiodocumentaire over hem te maken. Wim en ik vonden dat een prima idee. Zodoende zaten wij, kort nadat de eerste aflevering voor Bie’s Warboel tot stand was gekomen, weer bij elkaar om ideeën te spuien. “Zo deden Kees en ik dat ook altijd, gewoon aan de keukentafel.”

Gezamenlijk hebben we toen besloten een portret te maken over zijn radioverleden dat grotendeels in de vergetelheid was geraakt. Bovendien sloot het naadloos aan op de podcast Bie’s Warboel die wij samen maakten. De cirkel was weer rond.

Dat radioverleden gaat terug tot 1963 toen Wim hoofdredacteur werd van het VARA-radioprogramma Uitlaat. Helaas was het archief ervan in de loop der jaren grotendeels verloren gegaan. Zelfs Beeld & Geluid had vrijwel niets meer! Zodoende kwam het merendeel van de archieffragmenten die we voor de uitzending selecteerden uit Wim zijn eigen archief.

Wim de Bie: de Radio Jaren – van Uitlaat tot podcast – werd uitgezonden in het programma Radio Doc (inmiddels hernoemd naar DOCS) op NPO Radio 1 en werd later herhaald in het programma OVT bij de VPRO.

Bieslog

Het weblog Bieslog was iets waar Wim vaak met mij over sprak. Bieslog had een vorm waar hij volgens eigen zeggen alles in kwijt kon: tekst, foto’s, video’s en audio. In de Bieslog-jaren, tussen 2002 en 2008, ‘rukte’ hij er ook zelf op uit met zijn fotocamera, videocamera, microfoon, hoofdtelefoon, opnamerecorder en notitieboekje. Het paste allemaal in een rugzak.

Bieslog was een ratjetoe aan dingen die Wim bezighielden. Soms diepte hij iets op uit het verleden. Een andere keer zette hij een belangrijk jazz-artiest op een voetstuk. Dan weer reflecteerde hij op de actualiteit.

Eigen vorm 

Wim was bijzonder geïnteresseerd in moderne techniek. Met Bieslog was hij de eerste digitale programmamaker van de Publieke Omroep. In 2005 ontving hij van de Nipkow-jury de Prichettprijs voor de beste digitale productie van het jaar.

Helaas kon de VPRO in 2013 zijn Bieslog, door verouderde techniek, niet langer online houden. Wim was daar behoorlijk rouwig om en sprak dat regelmatig uit.

Zodoende besloot zijn vriendin Babette Wagenvoort in 2018 om te onderzoeken of Bieslog in samenwerking met GertJan Kuiper van de VPRO en mij weer online gebracht zou kunnen worden. Het heeft ruim anderhalf jaar gekost om alle techniek weer werkend te krijgen en om alle video’s en audiobestanden op te speuren. Vele bestanden leken in eerste, tweede en soms zelfs derde instantie onvindbaar te zijn! We hebben alles geconverteerd naar open source webformaten om Bieslog digitaal te verduurzamen.

Met Bieslog had Wim echt zijn eigen vorm gevonden. Hetzelfde geldt voor zijn podcast Bie’s Warboel. Het is jammer dat het bij slechts één aflevering is gebleven. De wil om meer afleveringen te maken was er zeker. Maar het was de ziekte die Wim behoorlijk in de weg heeft gezeten.

Toch doet de podcast ook zonder vervolgafleveringen precies wat het moet doen: het shuffelt fictie en werkelijkheid heerlijk door elkaar. En het laat de luisteraar vertwijfelt achter met die ene cruciale vraag: waar zou Wim toch zijn?


Ontvang mijn blogposts per e-mail

Je kunt de frequentie hiervan zelf instellen.


Reacties

Eén reactie op “Mijn stuk voor Aether Magazine over Wim de Bie”

  1. Dankjewel voor de link Marco, echt een tijdsbeeld.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.