Elke zaterdagavond zondagmiddag een letter uit mijn muzikale ABC.
Vandaag de E. De E van Emotie. (dank je Karin!)
Smaak
Emotie is onderhevig aan smaak. Want hoewel goede muziek emotie overbrengt is het nog maar de vraag of het dezelfde emotie is als die de muzikant wilt overbrengen.
Prikkels
Muziek is een emotionele prikkel maar staat niet los van andere prikkels die wij krijgen. Daarom accepteren wij muziek in andere omstandigheden op een hele andere manier. Muziek thuis beluisteren heeft een totaal andere uitwerking op ons dan afgespeeld op een hoofdtelefoon terwijl we in een donker bos lopen.
Ook heeft de toevoeging van geuren en beelden aan muziek (denk ook aan speelfilms en televisie) een totaal andere uitwerking op de emoties. Hollywood gebruikt klassieke orkesten in soundtracks terwijl haar publiek nauwelijks naar orkestmuziek luistert. En slaagt daarin ook nog om diepe emoties mee op te wekken.
De meeste mensen kunnen niet tegen avant-gardistische muziek, maar in andere omstandigheden merken ze het niet eens op. Luister eens naar de soundtrack van Jaws bijvoorbeeld, of die van oude films van Hitchcock. Diezelfde mensen zullen Igor Stravinsky misschien een verschrikkelijk componist vinden.
Leren
Omgaan met emoties wordt aangeleerd. Dat je van je fiets kunt vallen, door het ijs kunt zakken, onze ouders leren het ons. “Kijk uit!”. Zo ook de emoties die muziek opwekt. Als je in een ander werelddeel opgegroeid bent dan reageer je heel anders op klanken en toonhoogtes. Dat wat men in India mooi vindt, noemt men hier in het Westen vaak vals. Dus de ene persoon raakt ontroert, terwijl de ander pijnlijk wegkijkt en zelfs zijn oren wil afdekken.
Controle
We weten allemaal dat er zoiets bestaat als je emoties onder controle zien te houden. Bijvoorbeeld tijdens een begrafenis van de moeder van een oud-collega. Ze speelden dat lied van Mieke Telkamp waar je altijd om moet lachen. En toch schoot je bijna vol. Zonder muziek was dat niet gebeurd.
Succes
Of bepaalde muziek succesvol wordt heeft niets te maken met de kwaliteit van die muziek. Net zo min als dat voor producten het geval is. Of televisieprogramma’s. Muziek is een leeg ‘ding’, een leeg object, dat pas van waarde wordt als het iets te betekenen heeft voor een persoon.
Sommige muziek wordt, net als oude meesterwerken, pas heel laat populair. Of sommige muziek was ooit populair en wordt door omstandigheden impopulair. Dit kan ook te maken hebben doordat de muziek in oorlogen populair werd of omdat de componisten sympathiseerden met de ‘verkeerden’.
Kunsthistorici en journalisten proberen muziek uit te leggen en te duiden binnen een bepaald referentiekader maar toch slagen zij er nooit in om de essentie van muziek bloot te leggen. Dat is namelijk teveel per persoon verschillend, totaal grillig bepaald door onder andere de factoren die ik hierboven beschrijft. Een ander kan namelijk nooit voor jou bepalen of muziek beter of slechter is dan andere muziek. En bestaat überhaupt niet zoiets als goeie of slechte muziek. Jij kan alleen uitmaken wat je mooi vindt of niet. En dan nog is het maar de vraag of je het nog mooi vindt nadat het 20 keer gehoord hebt.
Liefde
Stel jezelf de vraag: hoe vergankelijk is de liefde?
Luister!
Het is niet uit te leggen. Het enige dat je kunt doen is luisteren. Misschien raakt het je. En misschien helemaal niet.
Geef een reactie