Veel conflicten ontstaan doordat mensen er vaak verschillende overtuigingen op na houden. Zo’n overtuiging kan al vanaf de opvoeding in een ieder vastgeroest komen te zitten.

Geen mens kan zonder overtuigingen, het is zelfs gevaarlijk zonder te leven. Ze vormen het morele kompas waar men naar handelt. Zo leven de meesten van ons in de overtuiging dat je een ander niet mag doden, tenzij uit zelfverdediging. Daarom komt er ook meestal emotie los als iemand jouw overtuigingen niet deelt. Daar zijn we vrijwel allemaal heel gevoelig voor.

Sommigen zeggen echter dat je je nooit aangevallen moet voelen door wat anderen zeggen of denken. Als je de kans hebt om weg te lopen en je schouders op te halen, doe dat dan, zo adviseren ze. Voor de meesten van ons is dit misschien best lastig en zodoende vervalt men in het verdedigen van elkaars overtuigingen. Dit is hoe discussies ontstaan met eventuele ruzies en soms oorlogen tot gevolg.

Maar hoewel overtuigingen een moreel kompas vormen, het wil nog niet zeggen dat ze ook een juist moreel kompas vormen. Soms zijn overtuigingen het gevolg van waanideeën, ongezonde opvoeders, slechte interpretatie van heilige schriften, ongezond scepticisme en ga zo maar door.

Soms gaan overtuigingen zo ver dat men bereid is ervoor te sterven.

Wie weleens een psycholoog heeft bezocht is misschien bekend met het fenomeen dat aan onze gevoelens soms juist verkeerde gedachten en overtuigingen ten grondslag liggen. Wie zich daarvan bewust wordt, bijvoorbeeld middels het bijhouden van een gedachten dagboek, kan zich geestelijk sterken door deze automatische gedachten bij te stellen. Hoewel het veranderen van overtuigingen wel een stuk lastiger lijkt, vrijwel alle mensen stellen vaak onbewust continu hun overtuigingen bij.

De term komt ook voor in het 1e artikel van onze Grondwet:

Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.

De meeste overtuigingen zorgen zelden voor echt grote problemen. Hooguit levert het wat spanning tussen mensen of ergernissen op. Lastiger wordt het als bijvoorbeeld geestelijken met overtuigingen komen die een gevaar vormen voor mens en dier. Als bijvoorbeeld offers een onderdeel vormen van de overtuiging. En als de overtuiging eruit bestaat dat, wanneer er niet wordt gehandeld volgens de regels van de overtuiging, er boetedoening zal volgen.

We dienen te accepteren dat onze overtuigingen geen wetten zijn. Hoewel wij er misschien stellig van overtuigd zijn, anderen zijn wellicht stellig overtuigd van het tegendeel.

En hoewel artikel 1 van de Grondwet ‘Gelijke behandeling en discriminatieverbod’ ons duidelijk maakt dat we ongedacht onze levensovertuigingen gelijk behandeld moeten worden, wil dat nog niet zeggen dat als je vanuit een levensovertuiging onrechtmatig handelt dit toegestaan is. Precies het omgekeerd is het geval: onrechtmatig handelen is niet toegestaan, ook niet stellig vanuit overtuiging onderbouwd.

Het rechtmatig handelen weegt dus zwaarder dan de (levens)overtuiging.

Op die manier kunnen de vrijheden van overtuigingen ingeperkt worden. Zodoende kun je bij wet afdwingen dat een ieder zijn of haar gezicht zal moeten kunnen tonen ter identificatie. Ook al leef je volgens de overtuiging dat god van je verlangt jouw gezicht af te schermen. En wie leeft vanuit de Christelijke overtuiging ‘eert uw vader en uw moeder’ zal toch eventuele criminele activiteiten van vader of moeder niet kunnen verzwijgen. Het maakt het kind immers medeplichtig. Opnieuw, rechtmatig handelen gaat voor overtuiging.

Overtuigingen zijn diepgewortelde gedachten. Misschien vormen ze wel een blok aan je been? Maar voel je in ieder geval niet aangevallen door de gedachten en overtuigingen van een ander. Wat de ander nu stellig denkt, daar denkt ‘ie morgen misschien wel heel anders over. Het gaat er tenslotte om wat jij denkt. Overtuig jezelf daarvan en niemand anders. En ja, toegegeven, da’s best lastig want ook ik wil graag overtuigen. Waarvan akte :)