Napaku in de tramtunnel

Het kan raar lopen. Napaku was de eerste tagger van Den Haag, het alter ego van Piet van den Heuvel dat overal en nergens zijn naam noteerde. Dat wat men later graffiti is gaan noemen.

In de expositiegalerij halte Spui van de Haagse tramtunnel (voorheen: zwemtunnel) viel mijn oog op een eerbetoon aan Napaku ter grootte van een poster. Daar moest ik natuurlijk een foto van trekken.

En dan wil ik gelijk even van de gelegenheid gebruik maken door u te wijzen op het feit dat schrijver en dichter Adriaan Bontebal (rust zacht) hem ooit toevalligerwijs op straat geïnterviewd heeft. Een prachtig stukje audio over de man hemzelve alsmede de geest die moet waaien:

Tijd

Een van mijn vrienden werd 50. Hij runt een studio met personeel. Op zijn verjaardagsfeest vertelde ik over de podcastreeks waaraan ik werk. Nu al bijna 2 jaar. Het duurde heel lang voordat het verhaal vorm kreeg. Ik vertelde die vriend dat de editing ook een bijzonder tijdrovende klus is. Daar zit ik nog middenin.

Die vriend sprak me aan op mijn leeftijd “we zijn de jongsten niet meer” en dat het misschien aan mijn leeftijd lag dat ik zo traag werk. Mijn vriend heeft personeel in dienst dat heel snel werkt. Zelf doet hij het werk allang niet meer maar houdt zich bezig met andere zaken.

Ik had er geen antwoord op. Ben ook daar bijzonder traag in moet ik zeggen, het moet bij mij eerst indalen als iemand iets zegt waar ik niet direct een antwoord op heb. Of mij doet twijfelen.

Maar ik ben eruit. Of ik traag of snel ben speelt voor mij geen enkele rol. Ik stop de tijd erin die nodig is. Of een ander het sneller kan, boeit me voor geen meter. Ik ben die ander niet en als die ander het doet wordt het anders dan als ik het doe. Anders zou ik het een ander laten doen. Natuurlijk, ik ben koppig en eigenwijs. Juist daarom kan ik het doen op mijn manier. Ik geniet daarvan. Het is de innerlijke noodzaak die ik koester.

Ik vertelde die vriend ook over mijn editing van Oostende Healing. Het kostte me een week, inclusief het schrijven en inspreken van de voice-overs. Dat was krap aan vond ik. Ik bedacht me dat ik voor zoiets een volgende keer 2 weken zou moeten inplannen. Volgens die vriend zou het zijn jonge knapen een dag gekost hebben om zoiets te maken. Hij heeft een commerciële studio en probeert razendsnel te leveren. Vandaar.

Ik denk en handel niet commercieel. Voor mij geldt alleen het eindresultaat. Of je er 1 week of 3 jaar voor nodig hebt, so what!

Een paar maanden geleden sprak ik een paar maal per week met Wim de Bie af. De Radio Jaren die ik voor de VPRO maakte kostte een hoop tijd om te maken. Urenlang hebben we gesproken voordat we tot een onderwerp kwamen die voor ons beide goed voelde. En de editing was ook behoorlijk complex. Dat wilde ik gewoon helemaal goed hebben. En Wim natuurlijk ook. Eindredacteur Anton de Goede stuurde ik dan ook een paar maal na de Allerlaatste Definitieve versie nog Definitievere Allerallerallerlaatste versies toe.

En de teksten die ik Wim stuurde, teksten voor op de site van de VPRO, voor de VPRO Gids, daar ging ik echt wel even goed voor zitten. Dat moet dan gewoon goed zijn allemaal. Logisch toch?

Ik ben erop af te fikken hoor, dat het niet goed genoeg is. Dan wordt het de volgende keer nog beter. Want ik groei nog altijd door, zo merk ik. Het is iets dat je niet ff snel kunt leren maar waar de groei met de jaren komt. Of misschien geldt dat alleen voor mij. Maar dan nog, ik kan het alleen op deze manier doen en weet wat ik zoek. En ik weet dat je de top nooit bereikt, dat is het leuke ervan. Geen lopendebandwerk er is alleen dat verlangen en de motivatie om door te blijven gaan totdat het goed is.

De wil waarin tijd stilstaat.

Het mixen van gesproken woord

Bij het maken van een radiodocumentaire of een podcast heb je rekening te houden met de verstaanbaarheid van de stemmen. Wat er gezegd wordt. En dat is best lastig want tijdens een gesprek valt er al snel een woord weg omdat er een brommer voorbijrijdt of omdat je als interviewer de microfoon net op het verkeerde moment wegdraait om een volgende vraag te kunnen stellen. Gelukkig kan ik dat achteraf aanpassen tijdens de mixage. Het kost een boel werk, maar het moet gebeuren omdat het de luisterervaring sterk verbetert.

Dankzij moderne hedendaagse software kan ik minuscule veranderingen maken die de luisteraar niet zal opmerken tenzij ik het allemaal achterwege laat want dan zal de luisteraar regelmatig naar de volumeregelaar moeten grijpen. Dat is natuurlijk onzinnig want het geluidsniveau moet gewoon optimaal gebalanceerd zijn. Alle stemmen moeten op hetzelfde volumeniveau zitten, zo simpel is het eigenlijk. En juist heden ten dage hebben we daar radionormeringen voor afgesproken binnen Europa. Programma’s zoals Spotify, iTunes Music en YouTube gebruiken die normen ook en het zorgt ervoor de luisteraar niet de hele tijd met de volumeregelaar de boel hoeft bij te sturen. Wat vroeger wel het geval was. En ook met CD’s en vinyl het geval is.

Helaas houden nog altijd relatief veel podcasters zich niet aan de norm. Het resulteert in gesprekken die vermoeiend zijn om naar te luisteren. En dat is zonde, want de luisteraar haakt uiteindelijk dan toch echt af. Ik in ieder geval wel.

Het verwarrende van volume

Muziek en geluid dat op hoog volume klinkt is moeilijk op waarde te schatten. Het is een slechte methode om te mixen naar mijn idee. Het geeft misschien wel een kick en klinkt al snel lekker, maar je houdt je oren simpelweg voor de gek.

Ik doe regelmatig A/B testen, vergelijk het ene ten opzichte van het andere. Online kun je veel testen vinden, de ene microfoon versus de andere, de ene EQ versus de andere, de ene voorversterker versus de andere. Vaak aangeboden in een ZIP-je zodat ik de opnames zelf aan een nauwkeurige luistertest kan onderwerpen. Ik lees vaak in de reacties allerlei nonsense. Het is de napraterij van mensen die niet willen luisteren. Men houdt graag allerlei audiomythes in stand.

Ons gehoor is niet-lineair, enorm gekleurd dus. We reageren totaal anders op volumeverschillen wanneer ze op zacht of juist op hoog niveau worden beluisterd. Op een hoog geluidsniveau zal elke mix dat iets harder van volume is in vergelijking met een zachtere mix als meer helder worden bestempeld. Totale onzin want het geluid is niet anders, het is slechts harder van volume. Je oren en hersensen denken iets anders te horen. Kortom: die zit je dus keihard te foppen op die manier!

Oplossing: beluister de mix op een heel zacht volumeniveau. Alleen dan zul je de mix echt op waarde kunnen schatten. Zul je horen of een instrument wel of niet goed “in de mix ligt”, of het er niet teveel uitspringt of juist te zacht staat. En kun je fantastisch goed inschatten of een voice-over te zacht of te hard staat. Stel het afluistervolume bijvoorbeeld eens op fluisterniveau af en luister bijvoorbeeld naar hoe een stem de hele mix door klinkt. Volumeverschillen op laag afluisterniveau hoor je gelijk, op hoog niveau niet want alles is immers goed te horen.

Simpel, goedkoop en uiterst effectief.

bieswarboel.nl – de podcast van Wim de Bie

Het is november 2016. De telefoon gaat.

“Je spreekt met Wim de Bie.”

Wim vertelde over zijn plannen om te gaan podcasten. Hiervoor had hij een audiorecorder gekocht en zat verlegen om wat technische hulp. Of ik hem daarbij wilde helpen.

En of ik dat wilde!

Voor ik het wist maakte ik een wandeling met Wim die zijn audiorecorder op een grindpad richtte terwijl iemand verderop de gordijnen wat verder opzij schoof. “Oh jee, we worden bekeken!”

Een maand of wat later zat ik naast een hoge stapel Koot & Bie DVD’s de eerste episode te editen. Het komt dan aan op timing. Heel af en toe hoorde ik een aarzeling in Wim z’n stem. “Ja hoor, haal maar weg”, antwoordde Wim dan. Ik zou liegen als ik zou zeggen dat het geen makkie was.

En er moest natuurlijk ook een website komen. Aan mij de taak om de vormgeving te vertalen naar hi-tech HTML5 en CSS3.

Als host voor de mp3-bestanden en het genereren van de podcast-feed gebruiken we SoundCloud. Daarnaast gebruiken we Feedburner voor extra controle over de feed. En Podtrac gebruiken we voor het analyseren van de luistercijfers. Deze heilige drie-eenheid is naar mijn idee het summum voor de hedendaagse podcaster.

Slechts 4 Haagse personen, inclusief Wim zelf, zijn nodig om deze podcast te realiseren. Zie bieswarboel.nl/colofon.html

Episode 1 staat inmiddels online:

De volgende onvoorspelbare audio-uitingen van de Bie zullen met enige onvoorspelbare regelmaat via Bie’s Warboel Podcast ten gehore worden gebracht.

Met heel veel Haagse trots,

Marco Raaphorst

Wordt 2017 het podcastjaar?

Daar waar Marketingfacts het in 2014 nog “een markt met potentie” noemde, kun je anno 2017 niet meer om het fenomeen podcasting heen. Op elke iPhone staat standaard de Podcasts-app geïnstalleerd. Een app die synct met iTunes op je laptop of vaste computer. En ook met Spotify kun je je op podcasts abonneren. Sterker nog: je komt echt van een andere planeet als je nog nooit van podcasting gehoord hebt.

En Apple toonde het in jaarcijfers over 2016 klip en klaar aan (stand van zaken op 6 december 2016, zelfs nog een volle maand te gaan!):

Podcasts hit an impressive milestone in 2016: globally, Apple listeners consumed over 10 billion downloads and streams over the past 12 months via iPhone, iPad, Apple TV and desktop.

10 billion = 10 miljard downloads!

Het mooie van een podcast-app is dat deze bijhoudt tot waar je een aflevering beluisterd hebt in precieze minuten en seconden. De volgende keer dat je de aflevering verder wilt luisteren gaat ‘ie gewoon vanaf dat punt verder. En het maakt niet uit of je wisselt tussen iTunes van je smartphone of die van je laptop of vaste computer. Podcasts bieden vele voordelen ten opzichte van radio. En soms wordt het ook als audiostream aangeboden en is het dus live, net als radio. De podcast dient dan als archief, als een soort Uitzending Gemist.

Vorig jaar besloot ik een nieuwe audiodocumentaire te maken. Het werd tijd want mijn vorige audiodocumentaire stamt uit 2014. En hoewel ik in eerste instantie nog dacht dat ik hem net als de vorige keer op de radio uitgezonden zou willen hebben, dit keer maak ik er een podcast van. Ik heb niet veel nodig, ik kan alles zelf doen. Dat deed ik de vorige keer ook, maar de radio was toen nog wel nodig om hem uit te zenden. Dat was toen Radio 6, een zender die inmiddels ook alweer ter ziele is! Snap je gelijk hoe het met radio in Hilversum gesteld is: op sterven na dood!

Eind vorig jaar belde ik met Anton de Goede, de hoofdredacteur van Woord.nl. Hij vertelde mij dat Woord.nl in de huidige vorm per 1 jan 2017 zou ophouden te bestaan. En dan te bedenken dat ik in maart 2014 nog bij de opening aanwezig was! Het heeft dus slechts 2 1/2 jaar in huidige vorm kunnen bestaan. De site wordt op dit moment omgevormd tot, je raadt het al, een podcastplatform! (ik zei nog in 2014 tijdens de openingsborrel…)

Daar waar Hilversum ooit vooropliep met innovatieve ideeën. Ik noem 3VOOR12, Bieslog en meer sites die onder de vlag van de VPRO vielen. Een club waar ik als WordPress-installateur en code-masseur ook wat jaartjes mijn ding heb kunnen doen. Sterker nog: ik heb WordPress als eerste in Hilversum mogen installeren en heb weblogs.vpro.nl, pooljaar.nl, weblogs.hollanddoc.nl, radio6.nl en het weblog voor In Europa (mede) mogen opzetten/ontwikkelen. Helaas zijn door de bezuinigingen vanuit de politiek (lees: politici hebben afgelopen jaren echt nul,nul visie op internet laten zien!) al die blogs de nek om gedraaid.

Inmiddels komt alle innovatie van nieuwe makers die niet gebruikmaken van de oude medianetwerken. Zie het succes van de bloggers en de vloggers. En inmiddels ook van de podcasters. De gevestigde orde heeft het nakijken.

Er is geen twijfel over mogelijk: ik zal het zelf moeten gaan doen. Is het daarom een idee om alle stappen die ik moet zetten om tot een podcast te komen te beschrijven, te delen hier op mijn blog? En daarna misschien ook nog wel, want als de podcast er eenmaal is wil ik natuurlijk ook dat er flink naar geluisterd wordt. Promotie is dus wel een dingetje. Hoe zal ik dat gaan aanpakken? Waar loop ik misschien in vast? Wat valt er tegen? Of misschien wordt het gelijk een juweel van een succes? Wie zal het zeggen? We gaan het “zien”…

Luister naar mijn audiojournaal voor 2016

In het kader van Disquiet Junto maakte ik een audiojournaal van 1 minuut voor 2016. 12 maanden van elk 5 seconde voegde ik samen met harde overgangen. Dat leverde het volgende op:

Maand-/tracklist

januari 2016:
interview via Skype met Tom America
februari 2016:
interview met Stijn Meuris in Belgisch Hasselt
maart 2016:
‘Mooi gevoel’ ideetje ingespeeld op iPhone
april 2016:
5 seconden uit de track Dooie Muis (allihoopa.com/s/nJtNfNBp)
mei 2016:
unknown demo
juni 2016:
demotrack voor mijn Rockmen ReFill gitaarpatches (melodiefabriek.com/shop/rockmen/)
juli 2016:
‘NIMBY’ demo
augustus 2016:
‘Disco9’ demo
september 2016:
’Waar naartoe’ ideetje ingespeeld op iPhone
oktober 2016:
experiment met Auto-Tune
november 2016:
‘Droge Fonk’ demo
december 2016:
interview Spinvis in Breda

Meer over dit Disquiet Junto project (nummer 261) – “Audio Journal 2016: Maak een sonisch dagboek van het afgelopen jaar met een twaalf vijf-seconden segmenten” – op: junto-0261