Er kwam een uitspraak van het Europese Hof van Justitie naar aanleiding van de langlopende kwestie van Kraftwerk tegen hiphop-duo Moses Pelham en Martin Haas over het samplen van een drumbeat van twee seconden uit een nummer van Kraftwerk uit 1977.
Het hof oordeelt dat voor sampling toestemming nodig is van de fonogrammenproducent (de eigenaar van de master van de geluidsopnames) voor het samplen van muziek, ongeacht de lengte van het muziekfragment. Maar merkt daarbij op dat als het fragment (de sample dus) zodanig bewerkt is dat het originele werk niet meer kan worden herkend (op het gehoor, niet middels een computer – een computer herkent alles met gemak) de rechten van de producent van het origineel niet geschonden worden.
Het HvJ EU legt het nabuurrechtelijke begrip ‘reproductie’ in relatie tot sound sampling aldus beperkter uit tegen de achtergrond van de kunstvrijheid.
Daarnaast maakt het EU-Hof ook nog een uitzondering voor citaten: een sample staat gelijk met een citaat als het eendialoog aangaat met het oorspronkelijke werk.
Daarnaast dient uiteraard aan alle andere wettelijke citaatvereisten voldaan te worden. Het is in de muziekpraktijk natuurlijk de vraag wanneer precies sprake is van een ‘dialoog’ in het kader van een klankcitaat. Of eerbetoon, protest, maatschappijkritiek, parodie of muzikale geschiedschrijving in voldoende mate een dialoog met het gesamplede werk impliceren, zal steeds in het concrete geval moeten worden vastgesteld.
Dus als ik in mijn lied een zinnetje ala ‘zoals de Beatles gisteren’ laat samenvallen met een sample uit nummer Yesterday dan is dat anno 2020 dus juridisch toegestaan.
De EU stemde onlangs met een kleine meerderheid voor een nieuwe Auteursrechtrichtlijn. Dit omvat ondermeer het omstreden Uploadfilter dat platforms zoals YouTube verplicht dat ze actief alle content moeten scannen die geupload wordt. Worden daarin auteursrechtelijk beschermde werken aangetroffen dan dient hiervoor een licentieovereenkomst te zijn afgesloten, zo niet dan mag deze content niet op de website verschijnen.
Zo’n uploadfilter gebruikt YouTube al jaren en Google baalt er zelf enorm van. Waarom? Omdat copyrightbezitters (lees platenlabels, uitgeverijen) de complete video kunnen opeisen. Een paar noten zijn genoeg om de hele video ongeacht lengte compleet op slot te doen. YouTubers zijn hier totaal pissed over. En met name de muziekleraren die helemaal gek worden van de copyrightclaims. Zij gebruiken muziek met slechts 1 doel: doceren hoe het in elkaar zit. Je zou zeggen: dit moet toegestaan zijn, educatief, met korte citaten, fair use, laat het met rust. Maar nee, de goldwolven zien in alles geld.
Zo wordt de Nederlandse gitaarleraar Paul Davids geteisterd door de meest zotte copyrightclaims:
En bassist Adam Neely heeft de conclusie getrokken geen bestaande muziek meer in zijn muziekvideo’s te gebruiken, maar verzint eigen muziek (kan ‘ie prima want hij is getalenteerder dan 99,9999% van alle muzikanten), ook al heeft ‘ie het over bijvoorbeeld iemand als Elton John:
Muziekexpert (engineer, muziektheoreticus, waanzinnig gitarist) ging helemaal los in een recente rant over deze copyright waanzin:
Ik roep al jaren exact hetzelfde. Echt exact dit. Wie zullen hieronder lijden? De artiesten zelf.
Het uploadfilter van de EU wil hier nog een schepje bovenop doen. Nou ben ik absoluut geen Baudet-stemmer maar het is wel een heel groot nadeel van de EU, deze zotte wetgeving. Ook Europese wetgeving rondom privacy (cookies!!!) en die EU TAX voor webwinkels (de hel!) zijn een gevolg van de EU. Het is lastig om zo nog voor de EU te zijn als je als creatief maker en kleine ondernemer zo slecht door de EU gesteund wordt.
Domme organisaties zoals Pictoright en Buma/Stemra en dergelijk staan achter de keuze van de EU. Ik vind het schandalig dat men in dit soort censuursystemen gelooft. Heel internet achter een muur, alles scannen en filteren, dat wil men. En dan wel heel hypocriet tegen die muur van Trump zijn natuurlijk?
…
Google is hier ook fel op tegen. Google heeft hier niets aan en is uitgesproken tegen deze Auteursrechtrichtlijn. Waarom? Welnu die hebben al jaren geleden een uploadfilter via Content ID moeten bouwen zodat platenmaatschappijen elk video kunnen tegenhouden waarin “beschermd” materiaal aangetroffen wordt. Dat geldt dus voor vrijwel alle grote artiesten, vrijwel alle oude bands, voor vrijwel iedereen die aangesloten is bij een platenlabel en/of uitgeverij. Zij claimen vervolgens alle advertentie-inkomsten. Door de nieuwe Auteursrechtrichtlijn van de EU gaan we uploadfilters op grote schaal krijgen. Het wordt gemeengoed zoals die achterlijke cookie-meldingen.
Google ziet dagelijks dat video’s massaal tegengehouden worden. Dus verschijnen er minder online. En Google zit natuurlijk niet op copyrightclaims te wachten. Geld extra voor Google levert het niet op. Het geld gaat hooguit van de maker van de video naar de platenmaatschappij. Dealtjes met platenmaatschappijen heeft YouTube allang gemaakt, daar gaat die Auteursrechtrichtlijn niets aan veranderen. Het punt is nou juist dat de deal behelst: de video tegenhouden voor het online verschijnen en reclame-inkomsten van YouTuber naar platenmaatschappij verleggen. Maar Youtubers zijn hier pislink over en dat is duidelijk geen positieve ontwikkeling voor Google/YouTube.
Die Auteursrechtrichtlijn zal niet voor meer inkomsten voor creatieve makers gaan zorgen want je ziet op YouTube wat het gevolg hiervan is. Door de enorme copyrightclaims laten YouTubers bestaande muziek steds vaker links liggen. Ze willen niet dat hun verdiende geld naar de geldwolven van Sony, van Universal etc. gaat. Zodoende krijgen de oude artiesten steeds minder aandacht. Rick Beato zal niet langer uitleggen waarom een bepaalde akkoorprogressie van The Beatles zo mooi is. En dus zullen oude artiesten langzamerhand in de vergetelheid raken. Wat je in hiphop ook zag gebeurde toen men centjes wilde voor het gebruik van samples. James Brown en Parliament raken totaal in de vergetelheid hierdoor. Vrijwel niemand gebruikt meer samples, hooguit een paar super machtige en rijke artiesten. Wie is hier dan bij gebaat? Niet de nieuwe artiesten en zeker ook niet de oude artiesten die hierdoor in de vergetelheid raken.
De oude muziekindustrie en de EU hebben een gebrek aan visie. En dat zeg ik niet zomaar maar dat zeg ik als maker, als creatieveling die juist zelf muziek maakt en die het niet moet hebben van copyrightclaims maar moet hebben van creatieve samenwerkingen.
Copyright moet op de schop, werkt niet meer in een tijd waarbij iedereen, echt iedereen voort moet bouwen op het verleden. Het is niet meer makers versus gebruiker, nee we zijn vrijwel allemaal makers.
De discussie rondom de uploadfilters die Europa inmiddels verplicht heeft gesteld aan het wereld wijde web is van een zotheid, niet normaal meer! Vandaag kreeg ik de nieuwsbrief van Jeroen Verkroost in mijn inbox en het deed direct mijn bloed weer even flink koken. Vandaar dat ik het van me af moet bloggen. Komt ‘ie.
Websites moeten elke upload van hun gebruikers controleren op mogelijke inbreuken op het auteursrecht en bij twijfel blokkeren.
Diverse websites gebruiken al sinds jaren een uploadfilter maar de eisen daarvan worden nu door de nieuwe Europese wetgeving aangescherpt. De uploadfilters bijvoorbeeld van Facebook en YouTube laten vele steken vallen dus het doet ons vrezen voor een onvrije toekomst. Ronduit een achteruitgang is dit te noemen voor een ieder die zich wil uiten, creatief of anders. Internet wat ooit eerst de belofte leek voor vrije expressie wordt steeds zwaarder gecensureerd.
Een foto die ik een paar maanden geleden maakte in het Stedelijk Museum van een jurk werd door Facebook bestempeld als pornografisch. Hoe bespottelijk! Ik mocht een paar dagen niet uploaden van Facebook als straf en zelfs een herhaaldelijk verzoek aan Facebook veranderde helemaal niets aan de zaak.
Zo is er het verhaal van een spinnende kat op YouTube, slechts 12 seconden dat door het falende filter van YouTube als een copyright infringement werd gezien!
YouTube has removed access to a copyright lecture from Harvard Law professor William Fisher, following a takedown request from Sony Music. While the online course includes snippets of well-known Jimi Hendrix covers, the clearly educational use makes this a perfect example of fair use.
De lijst gaat door met ondermeer ‘Een eigen opname van een marslanding van NASA werd aangemerkt als een inbreuk op het auteursrecht’ en ‘Automatische filters op YouTube verwijderden documentaires over wreedheden in Syrië — in feite zijn pogingen om oorlogsmisdaden aan het licht te brengen tot zwijgen gebracht.’ En zo verder.
Zo vlak voor de Europese verkiezingen zet dit aan tot nadenken. Facebook en YouTube zette deze filters jarenlang al in voor censuur maar worden nu door Europa verplicht daar nog veel verder in te gaan. Met meer onvrijheden voor het volk tot gevolg. Inmiddels is er een petitie tegen deze zotte uploadfilters gestart die zeer waarschijnlijk meer dan 6 miljoen handtekeningen gaat trekken!
Gisteren was ik aanwezig bij het debat over auteursrechten met politici en makers dat werd georganiseerd door het Platform Makers. Een week voorafgaand aan het Algemeen Overleg Auteursrecht dat voor 4 oktober in de Tweede Kamer gepland staat. Ondermeer Esmé Lammers (regisseur), Will Maas (muzikant), Inge van Mill (fotograaf), Peter Kwint(Tweede Kamerlid SP), Erwin Angad-Gaur (voorzitter Platform Makers) en Paul Solleveld, (voorzitter Platform Creatieve Media Industrie) kwamen aan het woord. Gesprekleider was Frénk van der Linden en de zaal in Nieuwspoort zat vol.
Echt positief werd ik er niet van. Men bleef teveel in het verleden hangen, het ging alleen maar over kranten, televisie en films in bioscopen. Internet werd er heel af en toe bijgehaald maar meestal in negatieve zin.
Makers geven hun auteursrecht weg
Waar de makers tegenaan lopen is dat ze hun copyright moeten afstaan. Een krant vraagt een journalist een artikel te schrijven maar de journalist mag er zelf niets meer mee doen. Of een fotograaf schiet foto’s voor een krant die daarover exclusiviteit opeist en bijvoorbeeld bij herpublicatie geen extra geld verstrekt. De bovengenoemde VPRO maakt zich hier overigens ook schuldig aan en biedt alle makers een contract aan waarin die maker afstand doet van zijn/haar copyright. Dus stel ik maak een audiodocumentaire, dan moet ik mijn rechten afstaan aan de VPRO en mag ik die audiodocumentaire niet op mijn eigen SoundCloud, of welke server dan ook gaan delen. De enige oplossing is: onderhandelen, maar dat durven de meeste makers niet uit angst dat ze dan de opdracht niet krijgen.
Ik snap die last, want het is vaak een spelletje Calimero versus Goliath. Maar het “voor jou helaas een ander”-gevoel is geen goed gevoel, wat mij betreft kun je als maker beter maar niet in zee gaan met opdrachtgevers die jou een waardeloos contract aanbieden. Mede daarom werd ik niet zo vrolijk van die middag. Hoewel ik het gezucht en gesteun van de makers snap, de keuze om hieraan mee te blijven doen, het slaafse gevoel van “het is niet anders” dat trek ik niet. En ik trek het ook niet als men vindt dat de oplossingen van de politiek moet komen middels nieuwe wetten enzo. Daar geloof ik weinig in. Zie bv de krankzinnige wetten die de EU onlangs op dit vlak aangenomen heeft.
Creative Commons
Geen enkele maal viel het woord Creative Commons, de open licenties waar bv Wikipedia gebruik van maakt, de fotografie website Flickr, de videosites YouTube, Vimeo, blogplatform Medium en ga zo maar door. Er zijn meer dan 1.4 miljard werken onder CC gepubliceerd, dus onbekend kun je dit niet noemen. NOS en andere journalistieke sites maken daar dankbaar gebruik van. Ook de TV-reeks Mind of the Universe van de VPRO is in zijn geheel onder een CC licentie uitgebracht. Ik vind niet dat alle makers CC moeten gebruiken (de keuze is aan jou) maar ik vind wel dat hierover tenminste discussie gevoerd moet worden, en met name met makers! Onwijs vreemd en jammer dat het daar gisteren niet over ging. Platform Makers had iemand van Creative Commons Nederland moeten uitnodigen. Een gemiste kans!
Wat ik bepleit is: behoud zelf die rechten en sta ze niet af. Dit kan ook via Alle Rechten Voorbehouden waarbij iedereen die jouw werk wil gebruiken aan jou toestemming moet vragen. Maar zet het werk dan ook niet op internet, en zeker niet op Facebook want dan geef je echt dat bedrijf alle macht over jouw content. Maar veel beter is om een licentie te gebruiken zoals die van Creative Commons. Spreek dat met jouw opdrachtgever af. Jij en je opdrachtgever zullen dan die licentie gebruiken en jij hoeft geen afstand te doen van je rechten. Onwijs win-win! Hierdoor zal het publiek onder bepaalde voorwaarden die volgens de licentie gelden jouw werk mogen delen. Maar dat is juist ook weer een voordeel te noemen want online is immers dé sleutel tot succes dat jouw werk beschikbaar is en gedeeld kan worden. Wie online niet zichtbaar is, bestaat simpelweg niet.
Opvallend vond ik dat gisteren de groep vaak over conflicten sprak met opdrachtgevers maar geen namen durfde te noemen. Laat staan dat een maker hierover ging bloggen (een blog is heel krachtig om dingen aan de kaak te stellen). Het geeft de ernst van de angst goed weer.
Maar nog even terug naar Creative Commons. Dankzij een CC licentie geef je inderdaad een aantal rechten op. Bijvoorbeeld dat het publiek jouw werk mag delen, maar als jij stelt dat niemand er geld aan mag verdienen kies je simpelweg een licentie met het kenmerk NC (niet-commercieel) en ben je bij wet beschermd. Net zo goed als iemand die Alle Rechten Voorbehouden gebruikt, alleen sta je niet-commerciele verspreiding toe. Tja, wie kan daar nu tegen zijn? Jouw eigen fans worden zo immers de ambassadeurs van jouw werk. Alle social media is met dat delen groot geworden. En wat nu als je dat delen ook nog eens transparant maakt door de voorwaarden via een licentie te stellen? Creative Commons geeft totale transparantie over wat je wil toestaan dat er met jouw werk gebeurt.
Alle Rechten Voorbehouden is een soort slot op de deur. Niemand mag iets met het werk doen. Prima, het is een keuze, maar ik snap makers niet die beschermde werken dan wel op Instagram of Facebook zetten. Facebook mag namelijk alles met jouw content doen. En wordt er ook nog eens schathemeltje rijk van. Voor Facebook werk jij als maker zelfs helemaal gratis. Ook daar ging de discussie gisteren helemaal niet over.
Wat is auteursrecht?
Stel dat een wetenschapper, een loodgieter, of een overheidsinstelling dezelfde auteursrechten hanteren als creatieve makers (lees: wat is een creatieve maker? ook leuk voor een discussie) dat doen, zouden we dan niet een vreemde wereld krijgen? De maker roept eigenlijk “dit is van mij en blijft van mij!” Maar stel nou dat een wetenschapper iets ontdekt en de rest van de mensheid wil laten dokken op het moment dat men wil voortborduren op die wetenschap. Of stel dat een loodgieter eist dat iedereen die gebruik maakt van de door hem gerepareerde WC achteraf wat royalties moet betalen. Of stel dat een door de overheid betaald onderzoeksrapport opgesloten wordt in Alle Rechten Voorbehouden. Dan kan niemand er ooit iets mee doen, zelfs niet legaal uploaden en verspreiden zonder toestemming. Is dat wat we willen? Een politiestaat is dan nabij. Op het argument geld kun je dan alles en iedereen bestrijden.
De realiteit is dat Creative Commons licenties tegenwoordig heel veel gebruikt worden voor publicaties die met publieksgeld tot stand gekomen zijn. En dat Creative Commons heel veel gebruikt worden door erfgoedinstellingen, waar ook meestal publieksgeld achterzit. Ik vind dan ook dat makers die met publieksgeld dingen maken hun content ook onder CC moeten publiceren zodat zij die werken toegankelijke kunnen houden voor het publiek dat ervoor betaald heeft. Helaas is veel historisch materiaal van de publieke omroep vanwege de rechten niet langer beschikbaar voor het publiek, het ligt opgeslagen bijvoorbeeld bij Beeld en Geluid. Terwijl het met onze belastingcenten betaald is. Maar ook dit instituut zet tegenwoordig hard in om zoveel mogelijk werken ter beschikking te stellen onder een Creative Commons licentie zodat die werken publiekelijk bekeken, beluisterd èn hergebruikt kunnen worden, bijvoorbeeld voor educatieve doeleinden. Nogmaals: het is allemaal van onze belastingcenten betaald, dus wij, de commons, moeten er toegang toe hebben, vind ik.
Op basis van Alle Rechten Voorbehouden had Wikipedia nooit kunnen bestaan. Ik hoop dat hedendaagse makers (creatief of niet) daar ook eens over nadenken. Laten we voortaan een inhoudelijk betere discussie voeren over wat het is om maker te zijn en welke rol auteursrecht daarbij speelt. Om mee te beginnen: waar dient dat auteursrecht nou precies voor? Die vraag bleef gisteren totaal onbeantwoord. Een gemiste kans.
P.S. Platform Makers had een boekje laten drukken voor de bijeenkomst. Daarin trof ik een interessante uitspraak aan van Will Maas, toetsenist en docent Rock Academie:
Alles voor de poen, zoals we het willen, of niet dan?
Een poos geleden blogde ik over de podcastregeling van de BUMA. Hoewel ik de BUMA normaliter beschouw als een aartsconservatieve club vol geldgraaiers was ik nu plotseling even positief geworden over hun podcastregeling. Helaas kwam de afknapper vanmorgen. DJ Michiel Veenstra tipte me erover via Twitter:
— Michiel Veenstra || ꓘINK (@michielveenstra) March 13, 2018
Het leek erop dat de BUMA namens alle betrokken auteurs en labels handelde, maar dat is niet het geval. Wie wil podcasten moet radio maken op een manier zoals het 100 jaar geleden ook ging: door toestemming te vragen aan alle rechthebbenden!
Een fokking schande! Zo kan het nooit wat gaan worden met de podcast in Nederland! Waarom mag elke DJ in Hilversum voor de radio elke plaat opleggen en draaien terwijl wij podcasters gelijk een jurist in de arm moeten nemen? Innovatie wordt zo in Nederland weer flink de nek om gedraaid.
Michiel heeft zijn podcast na aflevering 2 moeten staken omdat hij dus gedonder kreeg vanwege de rechten. Kom aan jongens, het is godverdegodver al 2018 hoor! Nederland MOET vooruit. Wat voor radiomakers geldt moet voor ons podcasters ook gelden. Ga die fokking rechten regelen BUMA!! Of hef jezelf op! Maar ga innovatie NIET in de weg zitten!
Het complete oeuvre van John Coltrane, Woody Guthrie en Otis Redding is dit jaar, 2018, vrij van rechten geworden geworden. Het is beland in het Publieke Domein en het werk is hierdoor door iedereen te gebruiken. Dat geldt ook voor kunstenaars zoals Edward Hopper, René Magritte en vele anderen.
Er zit echter één hele dikke adder onder het gras:
In Nederland en de rest van Europa, op een paar uitzonderingen na, zullen we daar nog 20 jaar op moeten wachten! In sommige landen (oa Canada, Nieuw Zeeland) belandt het werk van auteurs 50 jaar na hun dood in het Publieke Domein, maar voor Nederland en de meeste andere landen treedt dat pas 70 jaar na hun dood in werking.
Dus… John Coltrane, Woody Guthrie, Edward Hopper, René Magritte en Otis Redding moeten we nog even met rust laten… 20 jaar om precies te zijn.
Creativiteit staat in de Westerse Wereld niet hoog op de agenda. Geldverdienen wordt belangrijker geacht. En zelfs aan dooie auteurs wil men nog lekker kunnen verdienen. Zullen we daar een keer een ethische discussie over doen? Heel graag!
