HipHop

Er zijn 6 berichten getagd als HipHop.

Is muziek een wegwerpproduct?

In aflevering 23 van de tweewekelijkse podcasts De Machine van de heren Atze de Vrieze en Niels Aalberts van de VPRO worden de muziekbladen doorgenomen. De heren houden een betoog over de muziekbladen op papier. Hebben die anno nu nog wel waarde? Het begint zo rond 13:45.

Wij hebben op de cover staan: Papa Roach, Within Temptation, Aretha Franklin en John Hiatt. Dat zijn mannen met een gemiddelde leeftijd van uhm, nou één vrouw, echt oude muziek.

Atze de Vrieze

Speelt leeftijd een rol bij het maken van goeie muziek?

Nee, vind ik niet.

Sowieso vind ik het vaak raar van de popjournalistiek: de vergankelijkheid ervan. Dat wat de ene dag als hip en vernieuwend wordt bestempeld wordt een jaar later totaal afgeschreven. Alsof het om een wegwerpproduct gaat. Echt goeie muziek is helemaal niet vergankelijk maar even actueel als ooit tevoren. Net als goeie literatuur en beeldende kunst dat is.

Atze zegt ook:

Nog even los van die covers, ik vind het echt stuitend dat de bladen echt niet gaan over relevante popcultuur. Je kunt van alles zeggen over John Hiatt, de man heeft een fantastisch oeuvre, een prachtige man en een interessante artiest. Maar het is natuurlijk een veteraan en zo staan die bladen vol met veteranen.

(…)

Ik heb zitten kijken, staan er goeie interessante verhalen over rap-artiesten? Ik bedoel hiphop in Nederland is het allerbelangrijkste. Staat niet in deze bladen.

Danscultuur, er zijn elk weekend festivals waar tienduizenden mensen heengaan. Er is niets van terug te zien in geen enkel van deze bladen.

Atze de Vrieze

Je zou ook kunnen stellen dat bladen zoals Heaven de minder vergankelijke muziek op een voetstuk zet. Maar wat ik ook zelf van een John Hiatt of een Bruce Springsteen mag vinden, die muziek is voor heel veel mensen nog altijd relevant. Ze trekken volle zalen, verdienen er goed geld mee en beïnvloeden nieuwe jongere musici.

Ja, hiphop is een heel populair genre (overigens ook een stokoud genre te noemen!) maar dat neemt niet weg dat je andersoortige artiesten ook de aandacht moet geven. Heaven heeft een totaal andere doelgroep, maar ga niet zeggen dat die doelgroep er minder toe doet.

Popmuziek was misschien ooit iets voor de jeugd maar dat is het allang niet meer. Het is überhaupt zot om een kunstvorm te koppelen aan leeftijd.

Daarnaast is het onzin om te denken dat jongeren niet van oudere muziek of oudere muzikanten houden. Zet iets van Steely Dan op en je moet concluderen dat het zowel muzikaal als tekstueel briljant is en blijft. Ook al is het je smaak niet. Of hoe relevant blijft Randy Newman? 100%! Daar kleeft geen greintje tijdgeest en vergankelijkheid aan. Dat is voor de eeuwigheid, zo goed is het.

Het enige dat relevant is, is de vraag: is het goeie muziek?

Leeftijd speelt daarbij geen enkele rol. Tenzij je te maken hebt met een wegwerpproduct en ditto wegwerpmuzikant.

De schoonheid van vervorming

Vandaag iets ter aanvulling op mijn blogpost van gisteren:

Klinkt streaming audio echt zo slecht?

Een aanvulling die juist helemaal de andere kant opgaat. Ik wil het namelijk hebben over de liefde voor vervorming. Daar ben ik als muzikant dol op maar zeer waarschijnlijk jij als luisteraar ook (misschien ben je ook wel muzikant).

Buizen vervorming

Zo’n beetje elke gitarist op deze aardkloof houdt van het geluid van vervorming. Het is namelijk de ongeschreven regel waar elke gitarist zich aan houdt. Men neemt een buizenversterker en zet hem net ff iets te hard waardoor het geluid gaat vervormen. Voilà, we zijn getuige van een lekker geluid! En dat geldt dus niet alleen voor heavy rock, welnee! Zelfs gitaren die clean/schoon klinken hebben – gitaristentaal, opgelet! – dat heerlijke randje met vervorming. Alleen dan klinkt een gitaar lekkâh. Dat was al het geval ten tijde van de oude bluesknakkers, The Beatles met hun lekkere VOX verstekers (hem ‘m zelf ook!), de Stones, The Kings enzovoorts.

Het publiek weet niet anders. Voor hen klinkt het gewoon zoals een gitaar moet klinken. En nu we in het digitale tijdperk leven bootsen we dat oude buizen geluid na in software. Puristen blijven volhouden dat echte buizen lekkerder klinken. Ik ben geen purist, ik zweer tegenwoordig bij een digitaal geluid, met name als ik muziek opneem. Op een podium is een versterker nog altijd best handig qua gebruik en het staat nog lollig ook (VOX!). Lees: het publiek snapt wat je daar staat te doen.

Zonder een versterker klinkt een elektrische gitaar als een natte krant. Om een voorbeeld te geven:

… en ja ik weet dat Prince, Nile Rogers en bv Johnny Guitar Watson hun gitaren vaak rechtstreeks in de mengtafel plugden voor opnames, wat trouwens wel okay klinkt voor funk…

Bandrecorder vervorming

Oude bandrecorders vervormden als een malle. Zet bijvoorbeeld eens wat ouwe Motown op. Tamboerijntjes, drums, de bas, de vocalen, op alles zit vervorming. Niet teveel, maar wel onvermijdelijk en altijd aanwezig.

Je raadt het al, vandaag de dag wordt die vervorming van bandrecorders nagebootst in software. We simuleren dat. Alle muzikanten doen dat. Waarom? Omdat muzikanten en luisteraars daar dol op zijn. Zo wordt de aloude Roland 808-bassdrum maar wat graag enorm vervormd in bv HipHop. Het is een stijlidioom geworden.

Veel musici gebruiken tegenwoordig juist die oude analoge spullen weer. Lenny Kravitz was hierin dus de trendsetter hoe gek dat ook mag klinken. Later volgden bands als The White Stripes, The Black Keys en de Foo Fighters hem door precies hetzelfde te gaan doen. Weer anderen proberen die klank via digitale retro software plugins op te wekken. Als het maar lekker vervormt zoals vroegâh.

Het publiek hoort het verschil niet. Er is ook geen verschil wat mij betreft, simulatie in software klinkt te gek. Heerlijk toch dat we een soort tijdsmachine in die computer hebben zitten? Met een paar klikken kun je iets modern of juist retro laten klinken.

Zelfs de budgetrecorder uit mijn jeugd, de 4-sporen cassetterecorder is weer terug van weggeweest. Hoewel het apparaat bedoeld was om demo’s mee op te nemen er worden tegenwoordig ook albums mee opgenomen. Mac DeMarco, Ariel Pink, Unknown Mortal Orchestra, het zijn zomaar wat namen die hun muziek een duidelijke lofi klankkleur weten mee te geven dankzij de 4-sporen cassetterecorder. Nebraska van Bruce Springsteen, maar ook de 2 albums van Latin Playboys (een van mijn favoriete bands) werden grotendeels met een 4-sporen cassettemachine opgenomen.

Digitale vervorming

Bij het uitkomen van de eerste digitale apparatuur in de jaren 80 moest ik wel een beetje wennen aan de digitale vervorming. De 8 bits van de eerste sampler waar ik mee werkte, de Ensoniq Mirage, klonk niet echt jofel en ik kon op mijn klompen voorspelen dat het ooit beter zou worden.

En beter werd het! Echter…

Veel legendarische hiphoppers maakten gebruik van 12 bit samplers, de SP1200 was bijvoorbeeld zeer geliefd. Opslagruimte was beperkt en dus werd de sampletijd “verlengd” door op 45 toeren een vinyl album te samplen en het in de sampler dan vervolgens te vertragen. Nadeel hiervan was dat de sample kwaliteit nog meer omlaag ging met meer gekraak, quantiseringsruis en aliasing tot gevolg. Vervorming dus.

Maar toen de samplers in de loop van de jaren 90 CD kwaliteit gingen bieden begon men die vervorming toch te missen. Zelfs ik! En daarom gebruikt men vandaag de dag massaal bitcrushers in software om het geluid van die ouwe samplers mee te emuleren. Omdat dat oud en vertrouwd klinkt. Is het publiek ook gewend aan geraakt. Zo moet het zijn. Een typisch stijlidioom.

Zelfs digitale vervorming, clipping wordt tegenwoordig massaal toegepast. Zelfs door de mastering engineers die het vroeger verafschuwden. Mastering engineers proberen een optimaal geluid te verwezenlijken. En dat optimale ontstaat vaak juist door een beetje vervorming toe te voegen aan het signaal. Ook zijn er mastering engineers die inmiddels weer een analoge signal-chain inzetten vanwege de vervorming. De Lenny Kravitzen onder de mastering engineers…

Dit is de schoonheid van de imperfectie. Een soort Wabi-sabi.

Als constante factor: veranderingen in de muziekindustrie

Middels deze post wil ik reageren op het stuk ‘Digitaal Geweld – Wat de muziekindustrie anders doet dan de game-industrie‘ dat bij EHPO te lezen valt.

De popmuziek zit in een overgangsfase. De zoveelste. Ik ga proberen in ruwe vorm (ik neem er geen eeuwen de tijd voor) uiteen te zetten wat ik over het fenomeen popmuziek kan vertellen.

Volksliedjes

Het lied is tenminste zo oud als de weg naar Rome. Eeuwen oud door mensen verzonnen om verhalen te kunnen vertellen. Het lied was er eerder dan het schrift. Want om het verhaal eenvoudig te kunnen onthouden werd de rijmvorm toegepast. Omdat het zo werkte kon iedereen het navertellen/nazingen, en kreeg je talloze uitvoeringen van dat ene liedje. Zo is de blues ontstaan, en de blues is zoals iedereen weet simpelweg wat we volksmuziek noemen. De liederen van het volk die iedereen mag en kan uitvoeren.

Een boodschap verpakt via rijmelarij op basis van een melodie, dat is dus een lied.

Functionele muziek

Omdat de liedjes een herkenbare melodie en ritme hadden, konden ze eenvoudig meegezongen worden, bijvoorbeeld tijdens het werk. Ineens leek het werk sneller te gaan. De zwarte Amerikaanse gevangen die tijdens het werk geketend in de chain gang aan het werk waren – ze hebben daar in Amerika hele spoor- en autowegen aan te danken – zongen die liederen gesamenlijk waarbij het slaan met de houweel voor het ritme zorgde.

Tegenwoordig hoor je nog zelden iemand fluiten of een liedje zingen op straat. Best jammer!

Op plaat

Op een gegeven moment begon men opnames van die volksliedjes te maken, voor op de plaat en radio. De beste uitvoering werd een hit. Vervolgens ging men (componisten) speciaal een hit schrijven voor een specifieke uitvoering. Het lied werd live in de studio opgenomen en alleen die ene uitvoering was ineens goud waard. Het waren geen volksliederen maar popsongs geworden. Niet langer de liederen van het volk om zelf ook te zingen maar de liederen van het volk om naar te luisteren. De muziek als product, vastgelegd op plaat. En ook jij kon er eentje aanschaffen. Kon je hem thuis draaien.

In de controle ruimte

In het begin was de controle ruimte zelfs voor The Beatles verboden terrein. Een ruimte die bestemd was voor de producer en technicus. Toch besloten The Beatles dat ze beter in de controle ruimte konden zitten om zo Geoff Emerick precies te vertellen wat ‘ie aan het geluid kon doen om het lekkerder te laten klinken. In plaats van in de opname ruimte te staan en alles live in te spelen, plugde Paul zijn bas rechtstreeks in de mengtafel. Had ‘ie zelf verzonnen. Kwestie van gewoon eens uitproberen. En het klonk ook nog eens te gek. Vonden The Beatles. Geoff had wat meer overtuiging nodig.

Op die manier kon Paul gitaar en bas spelen (Taxman!) op een track. En Hendrix kon zodoende 6 gitaren via een multi-track over elkaar leggen. Dat was geen kwestie van de boel neppen, dat klonk gewoon goed! En omdat alles spoor voor spoor opgenomen werd op een bandrecorder kon men ook de opname gaan manipuleren. Bijvoorbeeld traag opnemen, en versneld afspelen. Of men kon 2 opnames aan elkaar lijmen. Knapen zoals Todd Rundgren en Stevie Wonder waren zodoende in staat om in hun eentje hele albums zelf op te nemen.

Abstractie

Een liedje hoefde niet langer live uitvoerbaar te zijn. De popsong groeide uit tot een abstracte muziekvorm. De term studioband kwam op. Ook al vond men dat Steely Dan ook aan die eis voldeed, die gasten bleken wel als goden die liedjes live te kunnen uitvoeren. Maar dat terzijde.

Popmuziek had nog steeds een boodschap. En het format van een lied bleef: coupletjes, refreintjes en elke zin netjes op elkaar te laten rijmen. Tot op de dag van vandaag is dit de enige vorm van het gezongen populaire lied.

Nog meer abstractie

Men werd steeds beter in het precies vormgeven van de muziek. Gastmusici uitnodigen, was heel gewoon. En op een gegeven moment raakten de samplers in de mode. Zij zorgden ervoor dat hele muzikanten vervangen werden door een apparaat. Een drummer bijvoorbeeld. Het publiek vond het prima en had het niet in de gaten. Een beat is een beat, dat idee. Soms hoorde je James Brown in een loop op repeat, 3 minuten lang. Een klein stukje muziek dat zo te gek aan een nummer was, werd in een ander nummer ingesloten. Popmuziek werd strakker, cleaner en killer. En het publiek vond het heerlijk om naar die strakke en rechte computermuziek te luisteren.

HipHop

Het gemak van het maken van muziek, en met name ritme, heeft dankzij drumcomputers en samplers enorme invloed gehad op de muziek. Het resulteerde in HipHop – dat we vroeger Rapmuziek noemden, rappen over een beat – dat je simpelweg zou kunnen neerzetten als rijmelarij over een beat/ritme. En, net zoals vroeger, bleef ook deze muziek een duidelijke boodschap houden.

Dance

Toch zorgde die opkomst van computers in de muziek voor nog meer verschuiving. Zo heeft muziek natuurlijk ook een belangrijke functie als vermaak. En met name om op te kunnen dansen. Heden ten dage is deze muziek juist de computermuziek en lijkt wat haaks te staan op de liedjesmuziek. Hoewel die 2 ook weer invloed hebben gehad op elkaar.

Functionele muziek (2)

De boodschap van de muziek is wel minder geworden. En dat zie je ook in het gebruik van muziek. Daar waar bands vroeger er nog fel op tegen waren wanneer hun muziek in een commercial gebruikt werd, hopen de bands van tegenwoordig daar juist vaak op. Het levert veel geld op en bands voelen zich vaak juist vereerd om zich te associëren met een merk. Deze muziek wordt functioneel ingezet, het versterkt het gevoel en associatie van merken en producten, vaak middels videobeelden.

Uitgeëvolueerd

Je zou kunnen stellen dat liedjes uitgeëvolueerd zijn. De hedendaagse popliedjes worden tot in de perfectie uitgevoerd. Zelfs de zanglijnen worden door autotune-correcties volkomen zuiver gemaakt. Hoewel dit een grote mate van saaiheid met zich mee kan brengen, het stelt de maker geheel vrij om hier extreem in door te schieten of niet. Wel kun je stellen dat de perfectie bereikt is. Wellicht zelfs dat we voorbij het niveau van perfectie geschoten zijn.

Wat is er nog toe te voegen aan een format dat de perfectie wist te bereiken? Vaak gaat het dan de andere kant weer op. Liedjes die wat rammelen. Liedjes die we weer zelf op onze gitaren kunnen spelen. Liedjes die we ook van de copyright-eigenaren mogen uitvoeren. Gewoon omdat het goeie liedjes zijn.

Misschien gaan we het allemaal zelf weer doen. Net als lang geleden. Zonder industrie. Liedjes, samen zingen. Of fluitend op straat.

Documentaire Spitting Ink: een eerbetoon aan het woord

Ga even zitten voor deze prachtige documentaire van bijna 40 minuten. Een paar New Yorkse straatpoëten krijgen het woord op een bed van hiphop. Als een groot eerbetoon aan het woord.

….In this documentary we tried to capture the essence of the poetry, as well as the poets who define the streets of New York. The film made its premiere at the International IDFA festival and has screened at various film festivals since.

Spitting Ink follows eight spoken word artists as they traverse the streets, perform in situ, and talk about their motivation to write.

It was a chance encounter with a poet that led us to the streets of NY with a 16mm camera, an old DAT recorder and short-end rolls of film. We thought it would be interesting to film poets on location and cut portraits out of it. We did it without plan or budget because we’re not serious filmmakers. Most of the footage was already shot 7 years ago, but without knowing what to do with it, the footage got shelved. Only later we edited the footage down to all the bits that interested us and from there a story line organically evolved.

(via Cirocco)

De kromme gedachte van Geen Afgeleidde werken in HipHop en Dance

domination recordingsHet valt mij op dat heel veel Dance en Hip Hop onder een Creative Commons BY-NC-ND licentie wordt uitgebracht. Mijn vaste lezers zullen waarschijnlijk gelijk snappen waarom ik daar sterke vraagtekens – ? ? ? – bij stel.

Het draait om het ND-kenmerk: Geen Afgeleide werken. De gebruiker mag het werk niet bewerken.

Hè? Wat de fuk!!

Ja, want als er iets om afgeleide werken draait dan is het HipHop en Dance wel! Die samplen alles wat los en vast zit. Niets mis mee trouwens, maar sta dan toe dat anderen hetzelfde met jouw werk kunnen doen. Het gebruik van de ND licentie getuigd dus van hypocriet gedrag.

Neem Domination Recordings die veel muziek via het te gekke Free Music Archive aanbiedt. En alles onder ND. Ik zeg: boe!