Moe als ze zijn van de fotografische en onnozele perfectie van sommigen. Zij vragen niet om de juiste toon van de bergen, maar zij zullen zeggen: verdomme, die bergen, waren die blauw, smijt er dan blauw op en ga me niet vertellen dat het blauw een beetje zus of zo was, het was blauw, nietwaar? Goed – maak ze dan blauw en daarmee basta! Gauguin is soms geniaal als hij dat uitlegt, maar Gauguin is erg terughoudend in het tonen van zijn genie en het is treffend hoezeer hij ervan houdt om iets echt nuttigs aan jongeren te vertellen. Wat een merkwaardige kerel is het toch.
Aan Theo van Gogh
Saint-Rémy-de-Provence, c. vrijdag 20 september 1889
Brief #805
kunst
Er zijn 83 berichten getagd als kunst.
Waarom stijlvast?
Ik ben als muzikant en als creatief maker absoluut niet stijlvast. Er is niet 1 stijl dat me het beste ligt. Er is niet 1 stijl waar ik me volledig in kan vinden. Net zoals met onderbroeken, of met eten, wissel ik regelmatig van het een of ander.
Ik ken velen die wel stijlvast zijn. Die niet van blues houden. Of elektronische muziek haten. Tja.
Ik kan genieten van traditionele dingen die binnen een vast stijlidioom vallen maar evenzogoed kan ik genieten van muziek die menigeen bestempelt als vernieuwend. Hoewel ik vernieuwing vaak een gezond uitgangspunt vind voor goeie kunst, het moet ook geen obsessie worden. En het is geen absoluut gegeven. Geen enkele kunstenaar is 100% vernieuwend. Of 100% authentiek. Nee sterker nog: de meeste kunstenaars “jatten” de hele handel bij elkaar. Even een rondje quotes:
“The immature poet imitates and the mature poet plagiarizes” – T. S. Eliot
“Immature artists borrow; mature artists steal” – James Joyce
“Lesser artists borrow; great artists steal.” – Igor Stravinsky
“Bad artists copy, great artists steal.” – Pablo Picasso
En je weet hoe krampachtig men tegenwoordig met copyright omgaat he?
Bovendien vind ik vakmanschap ook fantastisch. Iemand die binnen een traditie fantastisch musiceert vind ik ook een kunstenaar. Of je nu een fantastische uitvoering van Bach doet of dat je met een laptop hele abstracte soundscapes maakt, in beide gevallen kan het goeie muziek opleveren. En uiteindelijk gaat het om gevoel en niet om het denkwerk van de ontvanger of kunstcriticaster.
Ik hoef dus helemaal niet te kiezen. Van niemand niet. Ik hoef niet stijlvast te zijn omdat het me allemaal wel best is. Lekker divers, multi, als het goed smaakt, tja waarom zou ik me inhouden?
Mag kunst ook gewoon nut hebben?
Zaterdag zag ik de bijzondere uitzending van Verbogen Verleden met Olivier Locadia oftewel Willie Wartaal van De Jeugd van Tegenwoordig. Al snel werd bekend gemaakt dat zijn voorouders slaven waren. Maar ook dat veel van zijn voorouders muzikaal waren. Muziekdeskundige Rendell Rosalia legde uit welke rol muziek speelde in dat slavernijverleden. Hij vertelde over de “work songs”; liederen die slaven zongen om het helse werk op de plantages te verzachten in de brandende hitte, 10 uur lang per dag. Liederen die hun oorsprong in Afrika hebben. Maar er was ook muziek die op het eiland klonk, en nog altijd klinkt, om bevrijding van slavernij mee te vieren: het lied Djuku Kaiman wat staat voor “geen slavernij meer.” En Rendell vertelde over het Tambú-ritme, een ritme voor het vertellen verhalen, zodat men zich kon uiten. Na een zware werkdag hield het Tambú-ritme hen op de been om het zware leven een beetje te kunnen verwerken. Deze manier van expressie was volgens Rendell geen keuze maar het was iets waar iedereen aan meedeed. “You had no choice. You had to express yourself to this music.” En dankzij die expressie vond men een stukje vrijheid, een beetje van zichzelf terug. En was iedereen muzikaal.
Nu is een bekende uitspraak dat kunst nutteloos is. Het is geen teken van cynisme maar is bedoeld om duidelijk te maken dat kunst kunst mag zijn zonder doel. Maar misschien is kunst dat wèl nut heeft vele malen krachtiger. Bijvoorbeeld deze muziek die als therapie werkt en als een soort medicijn. Muziek die mensen een beetje hoop geeft, levenskracht, hernieuwde energie. Geen seconde hoef ik na te denken over het nut daarvan. Die innerlijke noodzaak erachter is zo duidelijk, het pakte me meteen toen ik Rendell en Olivier erover hoorde praten. Het slaat een brug met hun verleden dat mijn verleden niet is, want ik ben blank. Maar door die muziek voel ik me verbonden met hun pijn, omdat ik het begrijp. En dat heeft nut, onwijs veel nut.
Ik zal die uitspraak dus niet meer maken. Kunst bestempelen als nutteloos getuigt van een elitaire houding. Dat kun je alleen maar zeggen als er voor jou geen noodzaak is. Dan heb je het goed. Misschien wel te goed.
Facebook sloopt de kunst
Vrijdag laadde ik een foto op Facebook, voor vrienden, dus niet openbaar:
Jurk van Theo Botschuyver, Jeffrey Shaw
De jurk is cultureel erfgoed en is op het moment in de expositie Amsterdam Magisch Centrum in het Stedelijk Museum te zien. De foto werd door mij gemaakt.
Facebook herkende er twee blote tepels in en een behaard vrouwelijk geslachtsorgaan. Oh my god, de wereld vergaat! Hel, hel, hel, hel, iemand moet DIT stoppen. En dus werd deze foto gelijk van Facebook geweerd:
Ik diende hiertegen bezwaar in. NATUURLIJK! We gaan godzakke geen makke slaven worden van die trumperiaanse klote site right? En het gaat hier immers om KUNST!
Je ziet het, ik heb een fout begaan en moet oppassen volgens de Facehoer anders gaan er volgende keer echt klappen vallen.
Na mijn verzoek het nog eens te heroverwegen kreeg ik gisteren een afwijzende reactie. De 2 tepels en de bedekte flamoes waren volgens Facebook een gevaar voor de mensheid.
Ik heb Facebook daarbij op de hoogte gesteld dat het om een kunstwerk gaat. Heb de namen van de kunstenaars doorgegeven. Maar Facebook geeft er Geen Ene Donder Om. Die zitten gewoon met die Zuikerberg met z’n rotkop het geld te tellen.
Ik wens Facebook een ongeneeslijke ziekte toe. Ga gewoon voor mijn ogen sterven. Vol gaarne. Nu. Hier. Op dit moment.
U wordt niet gemist.
UPDATE: het was te verwachten, ook dit bericht mocht niet op Facebook gedeeld worden:
En na het klikken op Doorgaan kreeg ik deze te zien:
Tja dit is en was Facebook voor mij.
En krijg dit op Messenger te zien:
Het begrip ‘kunstenaar’
Kunst met de bedoeling en betekenis zoals we die tegenwoordig kennen is pas ontstaan in de periode van de renaissance. Voor die tijd werd kunst niet gezien als een individuele expressie maar als een middel om vorm te geven aan religieuze symbolen en vertellingen. Kunstenaars zoals beeldhouwers, kunstschilders en houtsnijders, werden tot het einde van de middeleeuwen gezien als een bijzondere elite onder de ambachtslieden. Zij werkten meestal in opdracht van de kerkelijke machthebbers, of rijke families en maakten bijvoorbeeld een beeldhouwwerk of plafondschildering. Het signeren van een kunstwerk als bevestiging van het individuele kunstenaarschap zoals we dat nu kennen was in die tijd ongebruikelijk. De oudste vormen van kunst dateren van 22.000 voor Christus en hadden waarschijnlijk een sterk religieuze of symbolische betekenis en werden bijvoorbeeld gebruikt binnen de context van een ritueel. Een voorbeeld is de Venus van Willendorf. Latere vormen van kunst (muziek, dans, theater, en tekenen/schilderen) werden gemaakt ter ere van een bijzondere gebeurtenis, zoals een huwelijk of een troonopvolging.
Kunst – Wikipedia
Onzekerheid
Psychotherapeut Esther Perel was een wonderbaarlijke Zomergast. Al vroeg in de uitzending van afgelopen zondag liet ze de uitspraak van familietherapeut Salvador Minuchin vallen:
Zekerheid is de vijand van verandering
Zekerheid biedt valse hoop want niets is zeker. We moeten kunnen veranderen, het hele leven door. Verandering heelt wonden, verandering levert innovatie op, verandering biedt verrassing.
We moeten de onzekerheid accepteren want het biedt ons het nieuwe.
Recentelijk voelde ik me vrij onzeker over de optredens die ik moest gaan doen. Wat nu als faalangst mij zou overvallen? Of wat nu als ik partijen zou vergeten? Wat nu als ik fouten zou maken? Of misschien nog wel de engste gedachte: zou ik ondanks mijn serieuze voorbereidingen wel tevreden zijn over mijn prestaties?
Als zekerheid de vijand is van verandering dan is onzekerheid de vriend van verandering. En de vriend van creativiteit dus.
Zonder dat zou ik niet kunnen spelen zoals ik speel. Never a dull moment…
Wat is perfectionisme?
Ik las een blogje over de ‘parttime perfectionist’ bij Mindful Netwerk:
Soms is je perfectionisme natuurlijk een groot voordeel. Het brengt je moois en het geeft je drive. Dus perfectionisme helemaal los laten hoeft denk ik niet. Ik denk dat we parttime perfectionistisch kunnen zijn. Wat denk jij?
Een blogje waarop ik reageerde:
Daar waar er gevaar dreigt voor jezelf of voor anderen moet je ten alle tijden uiterste precieze eisen. Dat geeft een hogere kwaliteit van leven. Geeft betere zekerheden, helpt onze gezondheid en ga zo maar door.
De keerzijde is: de impact die het heeft op tijdsbestek. Als perfectionisme ervoor zorgt dat andere, ook belangrijke zaken, niet behaald worden, heeft het een donkere keerzijde.
Zoals alles in het leven, het is relatief. Niets is perfect, er zijn altijd onvoorspelbaarheden, dus een perfectionist moet realistisch zijn. Je kunt je verliezen in perfectionisme zonder dat er ook maar iemand bij gebaat is. Perfectionisme is dus hoe raar het ook mag klinken ook een compromise.
Er ontbreekt iets aan mijn reactie. Ik schrijf dat de dingen relatief zijn maar ik laat in het midden of ik een perfectionist wel goed in staat acht te kunnen relativeren.
Ik moest denken aan die andere benadering, wat mijn vriendin vaak zegt: “Je kunt niet meer dan je best doen.” Hoewel dat volkomen logisch klinkt, de perfectionist stelt andere eisen. De perfectionist wil niet alleen zijn best doen, de perfectionist eist van zichzelf dat wat ‘ie doet ook heel goed is, liefst zo perfect mogelijk. En hoewel de perfectionist vaak wel snapt dat er geen perfectie bestaat, de perfectionist streeft dat wel na.
Maar wie zijn best doet kan toch ook hele goeie dingen doen en maken? Jazeker. Ik denk dat je van vakmensen zoals chirurgen, vliegtuigbouwers of bijvoorbeeld koks prima kunt eisen dat zij hun best doen. Zij zijn immers verantwoordelijk voor de gezondheid en het welzijn van anderen. Mensen die de kantjes er vanaf lopen, het getuigt niet van liefde. Het getuigt van verwaarlozing, van minachting. Dat is nooit goed te praten.
Je kunt prima stellen: je best doen is genoeg. Je kunt namelijk niet meer doen dan je best doen. “Ja hoor dat kun je wel”, denkt de perfectionist hardop, want “ondanks dat je je best hebt gedaan hoeft dat wat je doet nog niet goed te zijn”. Dat hebben we allemaal op school ervaren. Dat je ondanks dat je je helemaal gek geleerd hebt bijvoorbeeld dan toch een 5 haalt. De perfectionist is dan niet tevreden. De perfectionist denkt werkelijk dat het niet dus goed genoeg is om alleen maar je best te doen.
Maar wat had de perfectionist dan moeten doen? Wat meer kun je doen dan je best doen?
Focus op het resultaat
‘Je kunt alleen maar je best doen’ slaat op het proces. Je best doen is een activiteit. Iets doen, een werkwoord.
Wat de perfectionist najaagt heeft niets met het proces te maken. Hij/zij geniet misschien niet eens van het proces. Waar het de perfectionist om te doen is, is het resultaat. Dat is geen werkwoord, dat is een conclusie.
Natuurlijk, het zou zo moeten zijn dat als je je best hebt gedaan dat het resultaat ervan, de uitkomst, ook positief is. Dat, wanneer ik mij goed voorbereid op een concert door veel te oefenen op mijn gitaar, het concert ook geslaagd zal zijn. Of het concert ook daadwerkelijk geslaagd zal zijn hangt van heel veel factoren af, ook van factoren waar ik geen invloed op heb, hoe hard ik ook heb geoefend.
De perfectionist laat zijn ziel en zaligheid afhangen van het eindresultaat en het proces, de arbeid en tijd die daarvoor geleverd moet worden, is slechts bijzaak. Zelfs als het resultaat mede door anderen of externe factoren bepaald wordt. De perfectionist prijst niet het proces, de perfectionist prijst slechts het eindresultaat, mits dat dus aan zijn eisen voldoet.
Ik zou verder kunnen gaan, bijvoorbeeld door een oordeel te vellen over de perfectionist. Laat ik dat nu niet doen. Maar graag wil ik wel duidelijk maken dat ‘je kunt alleen maar je best doen’ naar mijn idee de juiste mentaliteit is. Wie zijn best heeft gedaan valt immers niets te verwijten. Van niemand niet. En al helemaal van zichzelf niet.