Geen verzet tegen de liefde

Gevoel komt na gedachten. We denken ons angstig, we horen iets en worden angstig. We lezen iets en worden bang. Het is verschrikkelijk ongezond en toch doen wij er zelf aan mee, we consumeren het nieuws met grote gretigheid.

De hele dag worden we geconfronteerd met zaken die juist heel slecht voor ons zijn. Het is een soort gif. We zitten ons de hele dag op te winden en de stresshormonen in onze lichamen draaien overuren.

Ingegeven door angst kun je mensen gewillig iets laten doen, iets laten kopen bijvoorbeeld. Het houdt de schijn op dat het de angst wegneemt, wat vaak niet het geval is.

Er is geen verzet mogelijk tegen het onvermijdelijke. Het heeft dus geen zin om jezelf in een soort verzetsmodus te plaatsen. Als je zit te stressen, verdrietig wordt of boos raakt, stel jezelf de vraag: waarom voel ik dit? Ga je gedachten na. Vaak komt de achterliggende (verkeerde, ongezonde) gedachte op angst neer. Stel jezelf vervolgens de vraag: waarom zou ik mij angstig voelen? Of beter: waarom denk ik mijzelf angstig?

Er zijn mensen die op een zonnige dag zeggen: “Ja leuk maar morgen zal het vast gaan regenen.” Dit is dus het gevolg van verkeerd denken en niet het gevolg van echt reëel angst (lees: gevaar dat een directe bedreiging vormt).

Het tegenovergestelde van angst is liefde. Het is vrij van verzet, vol overgave geef je je daaraan over. Je geniet van wat er te genieten valt en accepteert het onvermijdelijk. Wat ook een teken van liefde is.

Niet dat dat zo eenvoudig is, ben je mal zeg! Maar het is deze waarlijke eenvoud van de liefde die ik koester.

Gelijkwaardigheid is de kern

Net als vorige week, verzon ik gisteren een tekstje voor Podpraat dat ook op mijn blogje niet zou mistaan. Daarom het volgende.

De filosoof Foucault kwam ermee: waarom zou niet iedereen van zijn leven een kunstwerk maken? In een levende vorm, van scheppen en herscheppen. Altijd openstaan voor verandering en vernieuwing in plaats van je te disciplineren aan de macht.

Een interessant idee want waarom zou kunst zich moeten beperken tot het materiële, de composities en de verhalen? Jouw levenswandel kun je toch ook als kunst beschouwen? Dat laat Jeroen Krabbé ook zo mooi zien in zijn tv-series over kunstenaars. Het leven van die kunstenaars zijn kunstwerken op zich. Daarom zijn die levensverhalen opgeschreven in boeken en worden er films en documentaires van gemaakt. Sure, dat zal met jouw levensverhaal niet zo snel gebeuren. Neemt niet weg dat jouw levensverhaal er niet voor onderdoet. Niemand is namelijk beter of interessanter dan de ander.

Door jouw verhaal wél op te schrijven geef je vorm aan jouw gedachten. Of door het uit te spreken. Wij podcasters schrijven vaak op wat we willen zeggen zodat we precies kunnen zeggen wat we willen zeggen. Maar we kunnen het ook afwisselen met het spontane, met wat er in ons opkomt, bijvoorbeeld tijdens een vraaggesprek. Die stream of consciousness. De combinatie van die twee is vaak te gek, door het spontane met het overdachte te combineren.

Volg je eigen pad en wees nieuwsgierig naar alles wat zich aandient. Kijk, luister, ruik en voel zorgvuldig. Doe verslag.

Wat wil je in het leven?

Je kunt je kop gek malen op de levensvragen. Toch is het eenvoudiger dan je denkt. Eigenlijk moet je niet zo moeilijk denken.

Vraag het aan mensen die op sterven liggen en in ene wordt glashelder wat er van belang is. Zo schreef Bronnie Ware ruim 10 jaar terug de blogpost ‘Regrets of the Dying.’ Ze maakte er ook een boek van. Het kwam voort uit haar jarenlange werk als palliatief verpleegkundige. Dagelijks hoorde ze van mensen die op sterven lagen wat er toe doet en wat niet in dit leven.

De uitkomst is niet zo verrassend. Ik denk dat de meeste mensen die een beetje fris onder hun petje zijn zelf ook tot die conclusie komen.

Bronnie kwam tot een top 5 van spijtbetuigingen:

Ik wou dat ik de moed had gehad om een leven te leiden waarbij ik trouw was aan mezelf, niet aan het leven dat anderen van mij verwachtten.
Ik wou dat ik niet zo hard had gewerkt.
Ik wou dat ik de moed had gehad om mijn gevoelens te uiten.
Ik wou dat ik contact had gehouden met mijn vrienden.
Ik wou dat ik mezelf had toegestaan me gelukkiger te voelen.

Dit in de praktijk brengen is niet eenvoudig ook al weet je donders goed hoe het zit.

ad 1: Moedig zijn is niet gemakkelijk, het is veel makkelijker om te doen wat anderen van je verwachten. Ik weet er alles van. Ik nam ondermeer afstand van het geloof, ik ben een dienstweigeraar (erkende gewetensbezwaren) en ik stopte na het tweede jaar HEAO met die opleiding om muziek te gaan maken. Daar werd niet zo positief op gereageerd door mijn omgeving. Maar het waren mijn keuzes, waar ik tot op de dag van vandaag achtersta.

ad 2: Werk gaat vaak ten koste van de kinderen, ten koste van een gezond sociaal leven. Veel mensen weten niet wanneer het genoeg is. Je kunt met veel minder geld ook rondkomen. Je hoeft echt geen huis te kopen, huren kan ook. Je hoeft geen auto te hebben. Je hoeft niet perse op vakantie, en zeker niet een paar maal per jaar en ga zo maar door. Het sluit aan bij punt 1: het vraagt om moed om niet te doen wat anderen doen. Hebben al je vrienden koophuizen? Prima, maar dat heeft niets met jou te maken.

ad 3: Het uiten van gevoelens is voor mij de essentie. Ik besef me dat het uiten van gevoelens zonder schaamte, zonder bang te zijn voor de mening en het oordeel van de ander mij het meest dierbaar is. Ik wil mijn visie, mijn mening kunnen geven zonder rem. Wat een ander er ook van mag vinden, het heeft niets met mij te maken, het is slechts het oordeel van die ander. Mijn mening doet ertoe. Zo ik iets ben, ben ik een stem.

ad 4: Vrienden zijn voor mij altijd belangrijk geweest en zullen altijd belangrijk voor mij blijven. Ik koester sommige lange vriendschappen die inmiddels bijvoorbeeld al bijna 40 jaar duren. Als je met elkaar zoveel hebt meegemaakt dan draagt dat bij aan een band die met niets te vergelijken is. Met vrienden kun je het heel erg oneens zijn, het kan weleens heel erg botsen, maar een goeie vriendschap kan ertegen.

ad 5: Je moet je realiseren wat je hebt, niet wat je niet hebt. Geluk is maar een woord. En gevoel komt vaak voort uit gedachten. Je lekker voelen is dus voor een groot deel een kwestie van het trainen van je gedachten. Het komt neer op leren relativeren. Kijk niet naar anderen om uit te zoeken wat jij niet hebt. Koester wat jij hebt. En realiseer je dat je in staat bent tot de meest wonderlijke dingen. Kiss the sky. Laat het gaan. Ga lekker dansen, doe lekker gek, maak fouten, omarm het allemaal. Maar wees geen calvinist. Ga voluit.

De vrouw die geen pijn voelt

Op The New Yorker las ik het fascinerende verhaal A world without pain over de Schotse Joanne Cameron die geen pijn kan voelen, zowel fysiek als mentaal niet. Voor wie dat stuk nog wil lezen: doe dat eerst voordat je de rest van mijn stuk leest.

In het artikel worden eerst de mooie kanten van het verhaal van Joanne Cameron belicht. Haar leven is ronduit positief en liefdevol te noemen. Zelfs als mensen heel naar tegen haar doen ook dan blijft ze rustig en compassie voor hen voelen.

Bij elke operatie die Cameron moest ondergaan had ze geen enkele pijnstiller nodig. En toen haar eigen zoon in elkaar geslagen was en in het ziekenhuis kwam te liggen, voelde ze geen verdriet maar handelde puur uit compassie. Nooit worden bij haar diepe gevoelens van verdriet of machteloosheid aangeboord. Zelfs toen haar eerste man overleed ging het leven gelijk weer verder. Evenals bij de dood van haar ouders.

Cameron vermoedt dat haar vader ook geen pijn kon voelen. In haar jeugd las hij elke dag poëzie aan haar voor en huppelde daarna samen met haar handje in handje naar school toe. Volgens Cameron was het de meest liefdevolle man die je je maar kon voorstellen.

Hoewel Cameron een puur positief leven leidt, er kleven best een hoop nadelen aan haar afwijking. Mensen die geen pijn kunnen voelen zijn zeldzaam, maar ze zijn er wel. De afwijking wordt gezien als gevaarlijk omdat je zonder gevoel van pijn fysiek en mentaal zeer kwetsbaar bent.

Ze bevond zich altijd in een veilige omgeving, maar zou dat niet het geval zijn dan zou haar zomaar het ergste kunnen zijn overkomen zonder dat ze er erg in had. Een beetje zoals ze vroeger als klein kind een gebroken arm had gekregen zonder dat ze er zelf erg in had. Het was haar moeder opgevallen dat haar arm er raar bij hing. Ook haar heupoperatie was niet het gevolg van pijn maar doordat anderen haar vreemde houding tijdens het lopen opmerkten.

De dochter van Cameron is niet zo blij met die altijd blije en liefdevolle moeder. Het is een beetje raar als je moeder tijdens je pubertijd, terwijl je tegen haar staat te schreeuwen, blijft zeggen: “het is goed hoor!” Woede is een soort verborgen verdriet, of vaak het resultaat ervan. Je voelt je verdrietig en wordt boos, of andersom. Hoewel het woord woede in het stuk niet letterlijk benoemd wordt, het is duidelijk dat Cameron ook totaal geen boosheid kent.

Lastig, want niet alleen als ouder, maar überhaupt om je staande te houden in het leven, is boosheid noodzakelijk.

Compassie heeft Cameron in overvloed. Maar aan empathie ontbreekt het haar volledig. Als iemand zich ongelukkig voelt of verdrietig is dan kan Cameron dat niet meevoelen. En hoewel dat voor Cameron misschien lekker positief voelt, de ander zal daar totaal anders over denken. Zal zich emotioneel niet begrepen voelen door haar.

Kortom: koester de pijn. Het is een duidelijk signaal.

Controle

“De meest dwaze deugd die we ooit hebben geschapen”, zegt filosoof en psychiater Damiaan Denys in de podcast Future Shock VPRO Tegenlicht.

Damiaan heeft het over controle.

Het gesprek vormt een aanvulling op de tv-aflevering van Tegenlicht van gisteravond dat in het teken van Chaos stond.

Op de een of andere manier denkt de mens altijd de chaos en willekeur van het leven in de kiem te kunnen smoren door systemen van controle in te bouwen. Volgens Damiaan hebben die systemen een averechts effect en zorgen ze juist voor een slecht vertrouwen en de groei van veel serieuze geestesziektes zoals dwangneuroses (door zaken overdreven vaak te controleren stel jezelf telkens gerust maar zonder dat de dwang van controle daarmee stopt – het is een oneindige loop waar sommigen echt knettergek van worden). Mensen worden gek van hun eigen controledwang. Als je jezelf niet vertrouwt, hoe kun je een ander dan vertrouwen?

Damiaan geeft het voorbeeld van stoplichten die ons de schijnzekerheid geven dat ze ons helpen ongelukken te voorkomen. Toch rijden er mensen door rood, met desastreuze gevolgen want mensen vertrouwen op stoplichten. Is het niet veel goedkoper en beter om niet op een stoplicht te vertrouwen maar beter zelf op te gaan letten en vertrouwen te hebben in de medemens?

Waarom is het zo moeilijk om de chaos te accepteren? Waarom denken wij alles te kunnen doorberekenen, te kunnen voorspellen, beheersen, uitroeien en ga zo maar door?

Waarom geven we kapitalen uit aan het zinloos creëren van schijnzekerheid? Waarmee we onszelf massaal voor de gek houden. We moeten accepteren dat het leven onvoorspelbaar is. Totaal onvoorspelbaar. Negatieve rente? Geen pensioen straks meer? De dijken breken door? We krijgen straks allemaal een basisinkomen? Alles kan. Alles ligt open. Accepteer die chaos, die onvoorspelbaarheid. Surf mee op de golven van de onvoorspelbaarheid.

En wees creatief.

De zinloosheid der dingen

Interviewer: “Wat ik dus van u wilde weten is of het zin heeft wat u doet?”

Geïnterviewde: “Tja, daar vraag je me wat!”

Interviewer: “Of wacht, laat ik de vraag anders formuleren: heeft het nut wat u doet?”

Geïnterviewde: “Uhm… Dat kunt u beter bepalen dan ikzelf. Ik maak dingen en als de dingen die ik maak nut voor u hebben dan is het goed. Maar ook als dat niet het geval is vind ik het goed. Ik blijf namelijk gewoon dingen maken.”

Kunnen mensen redeneren?

Moraalbesef is een zintuig. Een dierlijk instinct. Toch haalt de massa haar moraalbesef uit een boek, een bijbel, verkondigers van het Ware Woord.

Vraag 2 is dan: is de mens in staat om te redeneren? Menig mens citeert een ander. Menig mens volgt de massa braaf.

Maar je staat helemaal niet sterk als je de massa volgt terwijl je dat-wat-in-je-leeft ontkent. Wanneer je niet durft te luisteren naar dat-wat-in-je-leeft.

Waarmee de mens zichzelf afkeurt. Uit pure zelfhaat.

De moraal is ego. De reden is ego. Heb jezelf lief broeders en zusters. En niet omdat ik het zeg.