Marvin Gaye

Als eerbetoon aan Marvin Gaye zijn 75e verjaardag maakte ik de documentaire Oostende Healing.

Er zijn 24 berichten getagd als Marvin Gaye.

Planet Elektro: top docu over invloed van elektronische instrumenten op muziek

Gisteravond was de documentaire Planet Elektro op NPO3 te zien. Een prachtige documentaire van 2 uur waarin Leo Blokhuis de relatie tussen elektronische instrumenten en muziek legt.

Vele pioniers kwamen voorbij zoals Thomas Dolby (geweldig als solo artiest maar evenzo geweldig vanwege zijn geweldige producties voor Prefab Sprout), Kraftwerk (helaas zonder interview met de heren zelf), Arthur Baker, Peter Vogel (uitvinder Fairlight sampler), Rick Wakeman, Roger Linn en vele anderen. En Leo ging op bezoek bij Roland, een firma die haar niet populaire budgetapparaten zoals de TR-808 (Marvin Gaye’s Midnight Love drumcomputer) en de TB-303 jaren later zag veranderen in gewilde apparaten die voor altijd de muziek heeft weten te veranderen. Questlove verklaarde in de docu 808 Drum Machine:

“the 808 is the rock guitar of hip hop.”

Het gekke is wel, en dat zou mijn hamvraag voor de firma Roland zijn, waarom heeft Roland nooit besloten om die 808 en 303 gewoon weer in productie te nemen? Men heeft dik 30 jaar niet zitten opletten. Pas dit jaar kwamen de TB-03 en de TR-09 op de markt. En het zijn niet eens exacte reissues, wat voor puristen altijd in verkeerde aarde valt.

Opvallend is eigenlijk dat alle apparaten voor een ander doel gecreëerd zijn. Zo waren de TR-808 en de LinnDrum nooit bedoeld als vervangers voor een drummer. En zo is was eerste sampler, de Fairlight nooit bedoeld om een orkest overbodig te maken. Het was wel het gevolg, wie een LinnDrum gebruikte had geen drummer nodig. En menig media-/filmcomponist gebruikt heden ten dage orkestbibliotheken vol samples, zonder een echt orkest nodig te hebben.

Het zijn nooit de fabrikanten die het doel van het instrument bepalen, dat zijn de muzikanten zelf. Leo Fender heeft de Stratocaster ook niet ontworpen voor waar Jimi Hendrix hem voor gebruikte. En zo gaat het dus altijd. Muzikanten zijn altijd op zoek Een Nieuw Geluid.

De docu Planet Elektro geeft een mooi overzicht door de jaren heen. Het is een verhaal over de invloed ervan binnen de popmuziek. De invloed van electronica op klassieke muziek vond namelijk al veel eerder plaats, mede hierdoor gingen The Beatles er in de late jaren 60 ook mee aan de slag. Het viel overigens samen met Motown die het ook als een van de eersten inzette. Opvallend aan de documentaire is overigens wel dat de pionerinsgdrang van iemand als Stevie Wonder geheel achterwege blijft. Juist door de electronica kon Stevie Wonder zich afzetten wat gangbaar was bij Motown: het werken met de Funk Brothers, de legendarische backing band. Stevie wilde alles zelf doen en was geobsedeerd door de mogelijkheden van synths en elektronica.

Het zijn keuzes die je moet maken als je in 2 uur een groot tijdsvlak wilt behandelen. Het is wel een beetje jammer, want vele verhalen blijven hierdoor onvermeld. Leo had van mij wel een heel jaar, elke week, het over dit onderwerp kunnen hebben. Ik heb een paar creatieve oplossingen om zoiets niet al te kostbaar te maken voor de NPO. Maar goeds, dit terzijde.

Op het eind doet Roger Linn trouwens een vreemde uitspraak. Ik heb Roger zeer hoog zitten (lees ook bv mijn blogpost over de shuffle modus). Roger noemt het toetsenbord een simpele on/off switch en voorspelt de opkomst van meer expressieve instrumenten. Ik verwacht dat ook maar je kunt het beter andere vormen van expressie noemen dan dat je de “simpele on/off switches” als niet-expressief bestempelt. Het orgel, niet aanslaggevoelig en dus inderdaad slechts een on/off switch, is dus niet-expressief? En wat te denken van de piano? Het instrument is wel aanslaggevoelig, net zoals vrijwel alle MIDI keyboards trouwens, maar dus voorzien van dezelfde “simpele on/off switches”. Een 808 is in principe een beperkte drumcomputer net zoals die drumcomputer van Roger zelf, de LinnDrum. Maar het is juist  dankzij deze beperkingen dat wij muzikanten ons kunnen uitdrukken.

Een voorwaarde om je creatief te kunnen uiten is dat er beperkingen zijn. Pas dan kan er sprake van expressie zijn. Het is precies dat wat de documentaire Planet Elektro zo goed aan de orde stelt. Nieuwe mogelijkheden vormen tegelijkertijd een beperking op de gangbare mogelijkheden. Of zoals Johan Cruijf altijd zei: elk voordeel heb z’n nadeel. Elke innovatie levert dus tegelijkertijd nieuwe beperkingen op. 1 stap voorwaarts, 1 stap achterwaarts.

Fabrikanten van muziekinstrumenten denken te vaak in beperkingen. Terwijl muzikanten juist mogelijkheden zien, juist door de beperkingen. Want dát is creativiteit: mogelijkheden zien.

Verplicht kijkvoer dus! Bekijk Planet Elektro hierrrr!

Wanneer is het verhaal afgerond?

De tijd tikt door. Maar wie een verhaal maakt bevriest als het ware de tijd. Die zet het begin en het einde op slot. Zoals Orson Welles ooit zei:

“If you want a happy ending, that depends, of course, on where you stop your story.”

Dilemma

Het is een dilemma waar je mee te maken krijgt bij storytelling. Met name als het over nog levende personen gaat. Het verhaal houdt toch pas op als de persoon overleden is? Inderdaad ja, dat is meestal het moment dat de verhalen op gang komen. Maar het is niet één verhaal maar verhalen, in meervoud dus, die dan op gang komen. En met het verstrijken van tijd komen er soms steeds meer verhalen bij. Als het goed is.

Zo was ik in april dit jaar bij een symposium onder de noemer ‘Omzien in rock’. Het was een dag die in het teken stond van de popbiografie. Een woord dat je ruim moet zien, ook documentaires mogen we dat stempel toebedelen. Kortom, lees: in beeld, geluid en tekst. Een van de artiesten die die dag diverse malen genoemd werd, was Herman Brood. Hoewel zijn vriend Bart Chabot via boeken zoals Broodje Gezond en dergelijke op een mooie manier Herman had vereeuwigd, de aanwezigen waren het er over eens dat het slechts één kant van Herman belichtte: die van de knuffeljunk. Die andere verhalen moeten simpelweg nog geschreven worden. En doen we dat niet dan zal de legendarische status van Herman langzaam aan wegebben. Of we documenteren de mens en zijn leven, of we doen het niet.

Vele verhalen

Een mensenleven is vaak zo complex en divers, het is vrijwel onmogelijk om dat slechts in één verhaal te beschrijven. Daarom zul je voor het documenteren van de levens van artiesten vele verhalen nodig hebben. En daarbij kun je maar beter alle typen media inzetten.

Ik merkte het toen ik de audiodocumentaire over Marvin Gaye, Oostende Healing, maakte. Mijn verhaal doet geen poging alles te beschrijven dat Marvin in België heeft meegemaakt. Diverse interviews heb ik simpelweg niet gebruikt omdat de verhalen afbreuk deden aan het verhaal dat ik wilde vertellen. Een verhaal dat na een lange speurtocht en diep peinzen tot stand kwam: hoe heeft Marvin Gaye zijn populairste hit ooit, Sexual Healing, in Oostende kunnen maken en waarom koos hij voor een elektronische sound? Privé-omstandigheden van Marvin waren daarbij van belang maar ik liet ze niet de boventoon voeren. Ik liet het gepsychologiseer achterwege en zoomde in op een Marvin die muziek maakte met de middelen die voorradig waren.

Toen Marvin Gaye van 1981 tot 1982 in Oostende woonde, toonde geen enkele documentairemaker interesse om er verhaal over te maken. Nog altijd kan ik dat niet begrijpen, men zat simpelweg niet op te letten! De enige documentaire die toen gemaakt is, is een documentaire die we nu een branded doc zouden noemen. Een documentaire die bedoeld is om de hele wereld te laten zien: kijk eens hoe goed het weer met Marvin gaat hier in België.

Van Gogh

Of neem Vincent van Gogh. De man was bij leven een worstelend kunstenaar. EN behoorlijk onbekend. Het had zomaar kunnen zijn of Vincent was na zijn dood vergeten. Zijn unieke schilderkunst in combinatie met zijn geestelijke gesteldheid hebben echter bijgedragen aan zijn legendarische status. Om kort te gaan: in het leven van Van Gogh zat niet één verhaal maar vele verhalen. Het verhaal van de worstelende kunstenaar die opzoek gaat naar zijn artistieke ziel. Die van de kunstenaar die het zoekt in Parijs (lees: kunst en Parijs doen het altijd goed qua verhaal). Die een stuk van zijn oor afsnijdt (nou dat is nogal een verhaal of niet?). En zichzelf op een open veld op 37-jarige leeftijd in de borst schiet in een hopeloze poging zelfmoord te plegen. Aan Van Gogh kleven verhalen die nog altijd blijven komen. Als er weer een kunstwerk voor velen miljoenen verkocht wordt. Als blijkt dat de schilderijen verkleurd zijn en we met hedendaagse technieken de oorspronkelijke kleuren weer aan het publiek kunnen tonen. Als er een onbekend werk opduikt. Als er weer een nieuwe theorie opgevoerd wordt rondom zijn zelfmoord of het afsnijden van dat stuk oor. Bizarre zaken die het clichébeeld van de gekke kunstenaar steeds lijken te willen bevestigen.

Een verhaal is een stuk bevroren werkelijkheid. Hét verhaal bestaat niet. Een verhaal wel. Als slechts één stuk van een taart. Om het behapbaar te maken. Met een kop en een staart.

(omslagfoto: Tom America)

2 uur lang praten op Radio Rijnmond over Marvin Gaye in Oostende

Zie update onderaan om deze uitzending terug te luisteren!

Zaterdagavond 27 februari even na middernacht op Radio Rijnmond
93.4 FM www.rijnmond.nl zal ik 2 uur lang met radiomaker Jacco van Giessen praten over Marvin Gaye z’n Oostendse periode. Ook zal dan mijn audiodocumentaire Oostende Healing opnieuw worden uitgezonden.

Rockin’ after midnight!

Luister alvast naar het opwarmertje:

UPDATE: uitzending terugluisteren

1e uur

2e uur

Hoe de Casio MT-40 de reggae beïnvloedde

Casio is een merk dat vooral bekend staat om haar simpele en goedkope keyboards. Bedoeld voor thuisgebruik. Keyboards die voorzien zijn van een begeleidingsautomaat die je met slechts 1 vinger kunt bedienen. Typisch zo’n apparaat waar menig toetsenist niet dood mee gevonden wil worden.

Toch was het de reggaezanger Wayne Smith (vorig jaar overleden, zie dit mooie stuk van The Guardian) die zo’n budgetapparaat gebruikte op zijn hit uit 1985, Under Mi Sleng Teng. Het fundament van de track wordt gevormd door de eenvoudige drum- en baspreset die afkomstig is uit een Casio MT-40 keyboard:

Het patroontje is geïnspireerd op een Britse rocksong uit 70-er jaren, maar welke precies dat wil de ontwerper Hiroko Okuda zelfs na al die jaren niet vertellen:

“You would immediately notice it once you hear the song.”

Het verhaal gaat dat het patroontje dat inmiddels bekend staat als het Sleng Teng Riddim op meer dan 250 tracks te horen is. Check bijvoorbeeld deze playlist van anderhalf uur:

Het patroontje is overigens heel simpel na te maken met een synthesizer. Gewoon een kwestie van het patroontje programmeren en de oscillator van de synth op een blokgolf instellen. Hier een voorbeeld dat ik vanmorgen met behulp van Propellerhead Reason programmeerde:

Het blijft opvallend hoe budgetapparaten de muziekgeschiedenis bepalen. Dat gold bijvoorbeeld voor de Roland TR-808 drummachine van Marvin “Sexual Healing” Gaye (zie mijn audiodocumentaire Oostende Healing). En het geldt dus ook voor de Casio MT-40. Met dank aan de eerder genoemde Wayne Smith die volgens de overlevering geen geld had om een Yamaha DX7 te kopen waardoor hij genoodzaakt was om zijn goedkope homekeyboard te gebruiken.

Johan Verstreken vertelt over de vriendschap tussen Marvin Gaye en Prins Karel

Prins Karel, Freddy Cousaert en Marvin Gaye

Prins Karel, Freddy Cousaert en Marvin Gaye

Toen ik vorig jaar voor mijn audiodocumentaire Oostende Healing allerlei personen interviewde die Marvin Gaye gekend hebben, wist ik dat er een flink aantal van die verhalen gingen afvallen. Waaronder het gesprek met de bekende Vlaamse presentator en parlementslid Johan Verstreken dat ik samen met Tom America, mijn chauffeur en klankbord, opnam.

Het is een verhaal dat geheel op zichzelf staat en een eigen plek verdient. Marvin Gaye had vandaag 76 jaar moeten worden, ware het niet dat hij 31 jaar geleden precies 1 dag voor zijn 45e verjaardag werd doorgeschoten door zijn eigen vader. Ter ere van zijn verjaardag kom ik met het verborgen verhaal over de vriendschap tussen Prins Karel en Marvin Gaye die samen pintjes dronken tussen de vissers.

Luister naar mijn reportage met Johan Verstreken en Tom America over die wonderlijke vriendschap:

De editing en muziek heb ik natuurlijk zelf gedaan. Zie ook oostendehealing.nl →

(fotograaf omslagfoto: Massimo America)