Gisteren zag ik de documentaire Leaving Neverland, uitzonden door de VPRO. Een vier uur durende film waarin het seksuele misbruik van Michael Jackson op James Safechuck en Wade Robson aan de kaak gesteld wordt. Ook komen de beide moeders, de partners van James en Wade en de broer, zus en oma van Wade aan woord. Tot in de kleinste details vertellen zij hoe Michael Jackson James en Wade jarenlang zou hebben misbruikt.

Ter voorbereiding op de uitzending van gisteravond heb ik me de afgelopen weken verdiept in de documentaire en het vermeende misbruik van Michael. Ergens in mijn achterhoofd zat het oordeel dat Michael schuldig was. Ooit had ‘ie namelijk met Evan Chandler een schikking getroffen voor het veronderstelde misbruik van zijn zoon Jordan. Dit misbruikt heeft Jordan zelf trouwens altijd ontkent.

Ik las veel over de rechtszaken die in het verleden zijn aangespannen tegen Michael. De echt goede analytische stukken zijn wat mij betreft dit stuk en dit stuk. Ook de VPRO heeft veel over de film geschreven en deed een interview met de regisseur.

De uitzending van gisteravond, die nog een paar dagen terug te zien is online, en het interview met de regisseur zijn gebundeld in 1 document op VPRO/3VOOR12.

De VPRO maakte er een thema avond van. Met gesprekken vooraf, tussendoor en achteraf met popjournalist Atze de Vrieze, klinisch psycholoog dr. Iva Bicanic en muzikant Sef. Het deed me wat denken aan de uitzending die Oprah Winfrey wijdde aan de film. Op 4 maart 2019 na afloop van de vertoning van de film op Amerikaanse televisie hield ze een lang betoog over kindermisbruik. Daarna interviewde ze Wade en James, en de regisseur van de film, Dan Reed.

Oprah vindt dat de film belangrijk is om te leren begrijpen hoe ingewikkeld kindermisbruik is. Hoe geraffineerd de daders te werk gaan en hoe complex de liefde en het schuldgevoel doorwerkt op de slachtoffers. En Oprah vindt het belangrijk ook al kunnen we niet met zekerheid stellen of Wade en James de waarheid spreken. Maar die waarheid is wat mij betreft juist wel de kern waar het om zou moeten gaan.

Het format van de film

De hoofdpersonen zijn zo te zien slechts éénmaal geïnterviewd op camera. De personen zitten steevast op dezelfde stoel of bank met dezelfde kleding aan als ze in beeld komen. Bij alle personen was er dus slechts 1 moment waarop het interview werd afgenomen.

Het zet de documentaire inhoudelijk onder druk. Wie een documentaire maakt zal met sommige hoofdpersonen diverse malen moeten spreken. Je kunt pas van een documentaire spreken als er een persoon over meerdere dagen gevolgd wordt. Want mensen roepen vaak de ene dag dit, de andere dag dat.

Leaving Neverland is het betoog van moeders en kinderen. Er ontbreken dus twee vaders aan dit verhaal. Een van de vaders pleegde zelfmoord en de vader van James Safechuck is niet geïnterviewd, of zit in ieder geval niet in de film. Waarom? Het blijft onduidelijk.

De rechtszaken

Wade Robson heeft uit vrije wil op zijn 23e, voor Michael’s dood in 2009, onder ede verklaard dat Michael niemand heeft misbruikt. Maar na de dood van Michael verklaren zowel James Safechuck en Wade Robson door Michael Jackson te zijn misbruikt.

In 2013 stapte Wade zelf naar de rechter. In 2014 doet James hetzelfde. Beide zaken worden niet-ontvankelijk verklaard: “filed too late after Jackson’s death to claim any of his estate.”

De familie Jackson heeft nu een rechtszaak aangespannen tegen HBO, het televisienetwerk dat de film Leaving Neverland uitgeeft.

Wie moeten we geloven?

James en Wade hadden geen werkrelatie met Michael. Wade won als 5-jarige een danswedstrijd en mocht zodoende een keer met Michael meedansen op het podium. Zo ongewoon was dat niet want Michael liet regelmatig kinderen op het podium met hem meedansen. Het was een vast element in veel van zijn shows. En James speelde als kind in een Pepsi commercial met Michael.

De film wekt de suggestie dat de heren een hele innige band hadden met Michael maar de feitelijke onderbouwing hiervan ontbreekt volledig.

Er kwamen massa’s kinderen bij Michael over de vloer. Het was zeker niet zo dat James en Wade de enigen waren. Bewijzen van de innige band, nog afgezien van misbruik, worden niet gegeven in deze film.

Ik vind het onmogelijk om deze getuigen te geloven. Het zijn slechts verklaringen die onderschreven worden door hun eigen familieleden. De uitspraken worden niet getoetst, er is geen onderzoek verricht en er is geen hoor en wederhoor gepleegd. Dat maakt hun verhalen bijzonder zwak. Op camera zomaar iemand beschuldigen, een overleden persoon nota bene, en zonder die beschuldigen tot op het bot te analyseren, dat is een kwalijke zaak te noemen. De maker Dan Reed is nogal liefdeloos te werk gegaan. Het is een belediging voor elke documentairemaker en journalist die wel zorgvuldig werkt.

Een historische misser?

De film is één groot #metoo betoog zonder dat de persoon in kwestie zich kan verdedigen en dat 4 uur lang. Terwijl de hoofdpersoon, Michael Jackson tot op heden 100% vrijuit gaat voor wat betreft de verdachtmakingen over vermeend seksueel misbruik. Ondanks dat er heel veel kinderen bij hem bleven logeren.

Wat me ook heel erg tegenstaat aan deze film zijn de details over de seksuele handelingen. Daar hebben wij als kijker niets aan. Het komt sensatiebelust over, het is effectbejag.

De kans is aanwezig dat we hier een stel leugenaars aan het werk hebben gezien.

HBO en de VPRO zouden toch beter moeten weten. Meent men serieus dat het hier om een goede documentaire gaat? Dat de VPRO deze sensatiebeluste documentaire wenste uit te zenden stemt me triest.

Het is vast een teken des tijds. Nepnieuws overschaduwt inmiddels de feiten. En zelfs de VPRO gaat mee in die gekte.

Een zeer pijnlijke historische misser.

UPDATE: aanvullende link in het document opgenomen.