Obama, zeg het me eens

Het is nauwelijks voor te stellen dat Detroit ooit de rijkste stad van Amerika was. Een stad waar vroeger de motorindustrie zo prachtig bloeide en haar muzikale naamgenoot Motown de grootste hitindustrie ter wereld vormde, is nu door falend kapitalisme veranderd in de armste stad van Amerika. Sinds een paar maanden zijn duizenden huishoudens in de sloppenwijken van Detroit zelfs zonder water komen te zitten.

Corruptie, misdaad, armoede en uitzichtloosheid…

Obama, zeg het me eens: wat gaat er door je heen als je een Marvin Gaye, een Stevie Wonder, een Michael Jackson of een Diana Ross & The Supremes hoort?

(omslagfoto onder PD: The White House)

Gevoel versus verstand

In onze samenleving wordt het gevoel ondergewaardeerd en het verstand overgewaardeerd. De intellectuelen die zouden het allemaal wel weten want die zijn toch zo slim! …

Neen!

Tijdens mijn eerste baan bij Novib (nu Oxfam) werd mij duidelijk dat je in het bedrijfsleven niet op je gevoel mocht afgaan. Of beter: dat nooit moest uitspreken. Alles moest met feiten en cijfertjes onderbouwd worden. Uitspreken dat je er een slecht gevoel over had zonder onderbouwing, je kreeg direct blikken zo van “die zien we niet voor vol aan”.

Ik verzette me ertegen. En ben me ertegen blijven verzetten. De intellectuelen hebben het mis. Stelletje gevoelloze idioten! Gevoel staat boven verstand. Gevoel maakt nooit fouten. Je hart spreekt namelijk direct.

Sommige mensen kunnen goed voelen. Of beter: die durven te vertrouwen op hun gevoel. Sommige van die mensen voelen aan dat wat ze doen mooi is. Zoals ik laatst ook merkte toen ik mij in Marvin Gaye verdiepte (zie mijn documentaire Oostende Healing). Marvin voelde een innerlijke noodzaak begin jaren ’70 om What’s Going On te maken. Dat album moest er komen maar de baas van Motown, Berry Gordy, dacht daar anders over. Volgens hem zouden de mensen zo’n maatschappijkritisch album van Motown niet accepteren. Hij accepteerde het immers zelf ook niet en vertelde Marvin dat hij What’s Going On een verschrikkelijk album vond. Hij probeerde de release te saboteren, waardoor Marvin dreigde zijn contract van Motown te zullen verscheuren. Vervolgens deed Berry zijn uiterste best om de promotie van What’s Going On helemaal te verzieken. Marketing, geen.

En of Berry ongelijk heeft gekregen! Het album is een van de meest gewaardeerde albums aller tijden. Heeft Berry echt geen muzikaal gevoel? Iedereen die What’s Going On hoort moet toegeven dat het album muzikaal gezien enorm spannend klinkt. En lekker vooral, die grooves… mijn hemel! Maar misschien is dat wel het geval en heeft Berry geen muzikaal ontwikkeld gevoel. Of voelt hij de tijdgeest slecht aan. Want ook toen Berry Gordy Marvin liet vertrekken naar CBS 10 jaar later omdat Berry dacht dat Marvin over zijn hoogtepunt heen was, kwam Marvin met zijn best verkochte album op de proppen: Midnight Love. Met de single Sexual Healing won hij 2 Grammy’s. Berry zal zich wel heel hard over dat weinige haar dat hij nog over had gekrabd hebben.

Je kunt dat allemaal wel gaan proberen te beredeneren maar het heeft weinig zin. Gevoel is de basis. Voel het dan!

The Beatles en de kloof tussen blank en zwart

Op de Volkskrant website valt een stuk te lezen waarin Xavier François Baudet beweert dat Beatlemania een negatief effect had op de verhouding tussen blank- en zwart Amerika. Het staat haaks op mijn ideeën over The Beatles en de kloof tussen blank en zwart. Ik zal wat zaken uit het stuk quoten en er op reageren.

Maar zwarten stonden hier anders tegenover dan blanken. Zij zochten juist aansluiting bij de samenleving waar hun blanke leeftijdgenoten zich tegen afzetten. Voor een blanke ‘drop-out’ was er altijd wel een herkansing. Maar tegendraads gedrag kon een zwarte jongere in zeer grote problemen brengen. Zwarte artiesten vermeden aanstootgevend gedrag.

Er zijn veel zwarte artiesten die juist een voorbeeld bleken, als vernieuwers beschouwd moeten worden, evenals The Beatles, en dus juist aanstootgevend gedrag vertoonden. Little Richard bijvoorbeeld. Miles Davis die vanuit de jazz altijd de boel vernieuwd heeft. Jimi Hendrix met zijn wilde podiumkunsten. Of wat te denken van James Brown? En zo kunnen we nog wel een poosje doorgaan.

Blanken vereerden een verouderd beeld van de zwarte cultuur, terwijl contemporaine zwarte sterren nauwelijks aandacht kregen van bijvoorbeeld het muziekblad Rolling Stone. Pas in 1973, zes jaar na de oprichting, schrijft dat blad over Marvin Gaye, terwijl aan Muddy Waters en B.B. King al vele artikelen waren gewijd.

Vanaf 1964 haalden The Beatles (en anderen) ook de banden aan met de folk-beweging. Popteksten werden hierdoor explicieter en maatschappijkritischer, terwijl zwarten gewend waren hun zorgen verhuld te uiten, of zelfs helemaal niet. Met stukken als ‘A Day In The Life’ overtuigden The Beatles de ‘serieuze’ muziekpers, maar ritmisch was dat soort pop te complex om op te dansen, terwijl de discotheek nou juist zo’n plek was waar integratie soms nog een kans had.

Dat Rolling Stone magazine pas vanaf 1973 over wat zwarte artiesten gingen schrijven is regelrechte onzin. Net zo goed als beweren dat The Beatles maatschappijkritische teksten schreven. Heel maatschappijkritisch waren die teksten juist niet. Zwarte Amerikanen gingen daar veel verder in. In 1971 kwam het zeer maatschappijkritische album What’s Going On van Marvin Gaye uit. Ook het maatschappijkritische album There’s a Riot Goin’ On van Sly and the Family Stone kwam in datzelfde jaar uit. Of wat te zeggen van het nummer van James Brown uit 1968, mijn geboortejaar: Say It Loud – I’m Black and I’m Proud? Was het lastig om als zwarte Amerikaan je nek uit te steken toentertijd? Heel lastig. Daarom is het zo goed dat ze dat deden. Daarbij vergeleken zijn The Beatles een stel lieverdjes die over Love & Peace zongen.

The Beatles begonnen een reeks trends waar zwarten niet aan konden of wilden deelnemen. Onbedoeld verstoorden ze daarmee een integratieproces dat door de anticlimax van de Burgerrechtenbeweging en de moord op haar machtigste medestander toch al averij had opgelopen. Zo vergrootten The Beatles de kloof tussen blank en zwart Amerika.

The Beatles waren dol op de sound van Motown. Motown had meer laag in haar sound, een uitdaging omdat teveel laag namelijk de naald uit de plaat kon doen springen. Op haar beurt werd Motown beïnvloed door The Beatles. Reflections van The Supremes uit 1967 is daar een goed voorbeeld van. De eerste Motown productie waarop een synthesizer te horen valt. En de invloeden van The Beatles en The Beach Boys horen we hierop ook duidelijk terug. Ook heeft menig Motown artiest een cover uitvoering van een Beatle liedje op zijn of haar naam staan.

The Beatles stopten in 1966 al met live op te treden. Maar op 30 januari 1969 deden The Beatles een onaangekondigd live concert op het dak van het Apple kantoor. Uiteindelijk werden The Beatles door de Londense politie gesommeerd om dit concert vroegtijdig af te breken. Achter de Fender Rhodes piano zat Billy Preston. Een man met een afro-kapsel dat zo ongeveer nog groter was dan dat van Jimi Hendrix. En over Jimi gesproken, Cynthia Plaster Caster maakte in de 60-er jaren gipsen afgietsels van de penissen van rocksterren. En dus ook die van Jimi. Hij bleek de grootste van allemaal te hebben. Over aanstootgevend gedrag gesproken!