Meer over dit 271e wekelijkse Disquiet Junto project — “Prison Sky: Mark the 5th anniversary of open-source software engineer Bassel Khartabil’s detention”:
Op 31 januari 2014 schreef Bassel vanuit de Damascus gevangenis aan zijn vriend friend Jon Phillips in antwoord op Phillips’ suggestie dat muzikanten mogelijk een album zouden willen maken, geïnspireerd op Bassels onterechte gevangenschap. Bassel antwoordde:
Ik gebruikte alleen mijn gitaar en bas.
Rechtstreeks opgenomen, later voorzien van guitar- en basversterker simulaties in Reason 9.2
+ Audacity (MP3 conversie) + iTunes (metatagging en artwork).
Op repeat speel ik een paar akkoorden over 6/8.
De melodie speel ik op guitar en bas voor meer diepte.
Generatieve muziek is een term die door Brian Eno vaak gebruikt wordt. Het is muziek die automatisch gegenereerd wordt. Bekende voorbeelden zijn de windharp, het windorgel en de windbellen die, je raadt het al, door de wind bespeeld worden. Met behulp van software kun je nog veel verder gaan door allerlei zaken te laten randomizen.
De compositie in generatieve muziek vormt een soort framework waarbinnen de muziek kan variëren. Het geweldige hieraan is dat je net als met livemuziek telkens een andere uitvoering zult gaan horen. Er zijn generatieve apps die dit kunnen, onder andere een paar die ontwikkeld werden door bovengenoemde Brian Eno.
Luister naar mijn 1e generatieve track ooit: Evening Lights – alt 5.
Deze track kent geen ontwikkelingen maar toch varieert hij continue op een lengte van bijna 23 minuten zonder werkelijke herhalingen. Erg wonderlijk! Een soort wolk van geluid die steeds varieert. Het levert een ambient track op die het wonderlijk goed doet bij vertraagde video beelden (een taxirit in de grote stad, beelden van het Noorderlicht etc). De stemming is wat melancholisch.
Dit 1e experiment heb ik gebouwd in Propellerhead Reason 9. Het kiest telkens willekeurig een noot uit een pentatonische toonlader en genereert op basis van die “melodie”-noot een samenklank en deze wordt at random complexer of juist minder complex gemaakt via additionele noten. De klankkleur blijft overigens steeds hetzelfde. De vraag die je je stelt bij het bouwen van het framework: wat begrens ik en wat niet? Je wilt natuurlijk niet dat de muziek als totale chaos klinkt, maar je wilt ook niet dat het voorspelbaar en saai wordt.
Wordt vervolgd…
Zie ook Wikipedia (deze pagina) voor meer info over Generative Music!
Link is een protocol dat desktop en iOS apps draadloos met elkaar laat syncen. Een geniaal systeem dat nieuwe mogelijkheden biedt voor het maken van muziek.
Vorige maand blogde ik op mijn Melodiefabriek over het geweldige Ableton Link protocol (lees ‘Ableton Link is da bomb!’) voor het synchroniseren van muziek applicaties. Gisteren lieten de firma’s Propellerhead en Ableton weten dat Reason nu ook voorzien is van Link, waarmee Reason een van de eerste desktop-apps is die het ondersteunt.
Link werd in oktober 2015 tijdens het Berlijnse Loop festival, dat jaarlijks georganiseerd wordt door Ableton, geïntroduceerd. Zie onderstaande video (vanaf 41:38):
Dankzij Link kunnen iOS apps gesynchroniseerd worden met Ableton Live. Maar ook zonder Ableton Live kunnen iOS apps die Link ondersteunen gesynchroniseerd worden.
Online beweerden velen dat Ableton “natuurlijk nooit” zou toestaan dat ook andere desktop-apps van Link voorzien zouden worden. Dat weigerde ik te geloven. Om Link populair te laten worden zou je als Ableton toch willen dat juist IEDEREEN Link gaat inbouwen? Ik stelde het dan ook aan Propellerhead voor: bouw Link in Reason in!
Welnu Reason 9.1 is sinds gisteren een feit, want voorzien van Link. Het is te gek om te zien dat Ableton en Propellerhead middels Link aan elkaar gelinkt en gesyncd kunnen worden. Of aan elke iOS app die met Link werkt.
Als kers op de taart kondigde Ableton gisteren aan dat Link nu een Open Source protocol is geworden:
Helemaal mijn idee. Open Source Protocol for the win! We mogen Ableton Link direct bijschrijven als een van de grootste innovaties op het gebied van muziektechnologie.
De techniek van Link zal ik in 2 stappen hieronder uitleggen. Te beginnen met stap 1, de ellende van vroeger.
Het oude probleem van sync
Wie zo oud is als ik (of ouder) kent het gesodemieter met het synchroniseren van een tape-recorder aan een computer. Dat werkte bagger. De Atari-computer liep al door 1 kleine dropout op de tape volkomen uit sync. SMPTE, het sync-protocol toentertijd, had een resolutie van 25 frames per seconde (PAL norm). Ook voor video-editors was dat vaak een drama, want 25 frames is te grof en dus moest je vaak kiezen: of te vroeg of te laat. Heel strak muziek of effecten timen op de beelden was er niet bij.
MIDI timecode had dezelfde problemen, want het gebruikte dezelfde grove resolutie als SMPTE. MIDI clock is/wordt veel gebruikt voor muziek omdat het op tempo synchroniseert, maar ook dat werkt totaal niet vlekkeloos. Ik citeer uit Wikipedia en schud volhoofdig ja:
Because of limitations in MIDI and synthesizers, devices driven by MIDI beatclock are often subject to clock drift.
De uitvinding van Propellerhead, ReWire, bood uitkomst. Het deed haar intrede in ReBirth al in 1998. Middels ReWire kan je 2 muziekapps aan elkaar koppelen en syncen. En dankzij ReWire werd het voor het eerst in de geschiedenis mogelijk om 2 programma’s sample nauwkeurig (!) te syncen. Dankzij ReWire kan ik tot op de dag van vandaag zeer complexe producties maken waarin ik Ableton Live en Propellerhead Reason aan elkaar “knoop”/sync. En met mij vele anderen. Zo kun je bijvoorbeeld Reason of Live aan ProTools koppelen, of aan Cubase, aan Logic en ga zo maar door. De invloed van dit sync-protocol is simpelweg gigantisch. En ook omdat het niet alleen 2 programma’s naadloos laat syncen maar ook de mogelijkheid biedt om de audio van de Slave naar de Master te routeren. En je kunt ook tussen de 2 programma’s een soort virtuele MIDI verbinding tot stand brengen waardoor je bijvoorbeeld de sequencer van de Master de synths en drumcomputers van de Slave kunt laten triggeren.
Al deze systemen zijn dus gebaseerd op het principe Master en Slave (mag dat woord nog tegenwoordig? *kuch*). De Master triggert en trekt als het ware de Slave (soms in meervoud, bij meerdere Slaves) met zich mee op basis van tijdcode of tempo. Heel simpel dus.
Het geniale van Ableton Link
Ableton Link biedt een type sync dat fundamenteel afwijkt van de oudere sync-protocollen. Link is ingebouwd in Ableton Live (9.6 en hoger), Propellerhead Reason (9.1 en hoger) en diverse iOS apps. Dit zorgt ervoor dat je al die apps met elkaar kunt synchroniseren. Het mooie van Link is dat het draadloos via een WIFI-verbinding werkt. Als alle apparaten gebruik maken van dezelfde WIFI-verbinding dan kun je ze syncen middels Link. Zo kan ik bijvoorbeeld Figure (ook van Propellerhead) op mijn iPhone heel eenvoudig syncen met Live en/of Reason op mijn MacBook Pro.
Het syncen verloopt via WIFI. Het beste kun je daarvoor een Ad Hoc connectie opzetten, een tijdelijk netwerk tussen verschillende apparaten zonder dat je er een router of internet voor nodig hebt. Het is de meest optimale draadloze verbinding tussen apparaten. Het netwerk is direct tussen die apparaten, maar dan draadloos. Maar als je een prima WIFI verbinding hebt thuis of in de studio dan is dat ook zonder problemen te gebruiken. Maar live via een Ad Hoc connectie, op een festival bijvoorbeeld, ben je verzekerd van een rete strakke sync. Kickûh toch?
Hoe verloopt het Link proces? Stap voor stap:
Het eerste apparaat/app dat gestart wordt (en waarop Link actief is) bepaalt het tempo en gaat afspelen.
Druk op een ander apparaat/app waarop Link actief is op play en bij de eerst volgende maat zal ook dit apparaat naadloos het tempo van apparaat 1 gaan volgen.
Maar nu komt het mooie: als je apparaat/app 1 of 2 stopt dan loopt het andere apparaat gewoon door!
Wie het tempo verandert doet het tempo veranderen. En als een paar mensen dat tegelijkertijd doen dan zal de laatste die dat doet het tempo bepalen (kortom: een spelletje tempo-oorlog dus).
Het belangrijkste verschil van Link ten opzichte van die oudere protocollen is dat Link de Slave(s) niet met zich “meetrekt” maar dat elke apparaat/app op zichzelf staat. Elk apparaat/app kan meedoen in de Link sync wanneer de gebruiker dan wenst te doen.
Precies dit is wat Link zo revolutionair maakt! Link maakt het mogelijk om allerlei apparaten en apps live, geheel on-the-fly, aan en uit te zetten. Op die manier kun je met anderen en andere apparaten gaan samenspelen. Live optreden met laptops en iPads wordt niet alleen heel makkelijk gemaakt, het is ook nog eens heel eenvoudig nu om in alle vrijheid met anderen te gaan samenspelen. Iets dat nog niet eerder mogelijk was op deze manier.
Je zou zelf een heel orkest kunnen bouwen van iPads en ze afzonderlijk van elkaar kunnen gaan starten en stoppen gedurende een live optreden. En wat te denken als Link ingebouwd gaat worden in video-apps? Voor live optredens met vette visuals schept dit een berg aan mogelijkheden, niet normaal meer! Geen gedoe met kabels meer en vrijheid tot improvisaties. Ge. Ni. Aal.
Het is een hele fijne tijd om muziek te maken. We schrijven geschiedenis!
Een tijd terug postte ik een blog met daarin een track die ik maakte op basis van een korte opname van ‘een ijsklontje dat tegen het glas tikt’. Hier die opname:
Het verraste me dat zelfs sommige vakbroeders zich afvroegen hoe ik het gedaan had. Een enkeling vroeg me zelfs: “heb je echt geen andere instrumenten gebruikt?” Nee, het is slechts één opname, 1 sample.
Glas heeft een muzikale toon
Het geluid van een ijsklontje dat tegen het glas tikt is vrij eenvoudig te manipuleren omdat het als een muzikale toon klinkt. Dit ligt aan de resonantie van het glas. Vandaar dus dat je glazen kunt laten zingen als je er met een vochtige vinger over wrijft. Die toon kun je eenvoudig repitchen in een pakket als Ableton Live of Propellerhead Reason (noot: ijsklontje heb ik geheel in Reason gemaakt). En die toon kun je gaan timestretchen, oprekken in lengte zonder dat de toonhoogte omlaag gaat. Vervolgens kun je er bassen van bouwen, pad-sounds, drumsounds, werkelijk alles. Echt complex, vind ik, is het niet.
Ruim een week terug heb ik aan mijn webshop een derde product toegevoegd: Rockmen. Het is een set gitaarversterker-presets + aanvullende effect-presets voor Propellerhead Reason gebruikers. Voor dit product heb ik mijn eigen amp simulator in Reason gebouwd zonder gebruik te maken van amp-simulatie van derden of convolution techniek.
Ik wil hiermee aantonen dat je de geweldige klank van een buizenversterker uitstekend kunt nabootsen middels het schakelen en stapelen van EQ-, compressie- en vervormings-effecten.
Mijn product Rockmen kreeg internationaal aandacht via het super populaire Create Digital Music (link) en Rekkerd.org (link). De verkoop, nu iets langer dan een week, loopt goed en de reacties van mijn klanten zijn waanzinnig positief.
Casio is een merk dat vooral bekend staat om haar simpele en goedkope keyboards. Bedoeld voor thuisgebruik. Keyboards die voorzien zijn van een begeleidingsautomaat die je met slechts 1 vinger kunt bedienen. Typisch zo’n apparaat waar menig toetsenist niet dood mee gevonden wil worden.
Toch was het de reggaezanger Wayne Smith (vorig jaar overleden, zie dit mooie stuk van The Guardian) die zo’n budgetapparaat gebruikte op zijn hit uit 1985, Under Mi Sleng Teng. Het fundament van de track wordt gevormd door de eenvoudige drum- en baspreset die afkomstig is uit een Casio MT-40 keyboard:
Het patroontje is geïnspireerd op een Britse rocksong uit 70-er jaren, maar welke precies dat wil de ontwerper Hiroko Okuda zelfs na al die jaren niet vertellen:
“You would immediately notice it once you hear the song.”
Het verhaal gaat dat het patroontje dat inmiddels bekend staat als het Sleng Teng Riddim op meer dan 250 tracks te horen is. Check bijvoorbeeld deze playlist van anderhalf uur:
Het patroontje is overigens heel simpel na te maken met een synthesizer. Gewoon een kwestie van het patroontje programmeren en de oscillator van de synth op een blokgolf instellen. Hier een voorbeeld dat ik vanmorgen met behulp van Propellerhead Reason programmeerde:
Het blijft opvallend hoe budgetapparaten de muziekgeschiedenis bepalen. Dat gold bijvoorbeeld voor de Roland TR-808 drummachine van Marvin “Sexual Healing” Gaye (zie mijn audiodocumentaire Oostende Healing). En het geldt dus ook voor de Casio MT-40. Met dank aan de eerder genoemde Wayne Smith die volgens de overlevering geen geld had om een Yamaha DX7 te kopen waardoor hij genoodzaakt was om zijn goedkope homekeyboard te gebruiken.
Ruis is interessant. Vroeger hield ik er niet van omdat je er altijd last van had. Kwam door die taperecorders. Maar eenmaal over op digitaal begon ik dat warme bijgeluid toch wel te missen. En ik ben niet de enige. Ruis is weer hip en je ziet het aan de ruisgeneratoren in software die steeds vaker op de markt verschijnen. Vaak in de vorm van een plugins.
Ben ik even blij dat ik Propellerhead Reason software gebruik en dat ik van het zelf doen ben. In Reason zit namelijk de kickass Thor synth die ondermeer een ruis-oscillator heeft voor het genereren van alle mogelijke typen ruis, zoals de witte Noordzee, een Tikkende Plaat, Gameboy gepruttel, straaljagerruis, geknipsper, snorkelen onderwater, gesis en ga zo maar door.
Of wacht, ik laat het je wel even zien:
Dit is toch prettig kleien met geluid voor volwassenen, ja toch?
Mijn vaste lezers weten dat ik honderden geluiden voor het muzieksoftware Propellerhead Reason gemaakt heb. Deze presets worden meegeleverd met het pakket en bevinden zich in de Factory Soundbank. Het is alweer een paar jaar geleden dat ik dat voor het Zweedse Propellerhead gedaan heb. Nu komt het zelden nog voor dat zij mij of een andere professionele sounddesigner inhuren voor aanvullende geluiden. De Reason-gebruikers zelf helpen tegenwoordig graag gratis mee. Hoewel ik niet in de portemonnaie van de Zweedse firma kan kijken, het zal een grote rol spelen. Toch jammer want presets kunnen een product namelijk maken of breken. Sterker nog: presets ZIJN het product.
Ik ken veel mensen die niet snappen hoe ze een geluid zelf moeten programmeren op een synthesizer. Laat staan dat ze in staat zijn om multi-samples te maken. En toegegeven: het is ook heel complex. Mijn mazzel is dat ik engelengeduld heb, volhardend ben en op jonge leeftijd begonnen ben met de meest complexe vorm van geluidssynthese: FM.
En toen ik jaren later versie 1 van Reason kocht keerde ik het pakket binnenste buiten. Elke dag was ik bezig met het programmeren van geluiden. Hierdoor ging ik steeds beter aanvoelen waartoe het pakket in staat was. Later is daar het geweldige pakket Ableton Live ook nog bijgekomen. Beide pakketen beheers ik tot in de puntjes. En nog altijd kan ik me compleet in het sounddesign verliezen als ik met een laptop op de bank zit…
Ik gebruik ze zelf ook
Maar natuurlijk gebruik ikzelf ook presets. Simpelweg omdat als ik muziek aan het maken ben (en wat toch mijn eerste liefste is) ik absoluut geen tijd hebt om een preset van scratch af aan op te bouwen. Wat ik dus meestal doe is een preset optimaliseren voor mijn track. Tegenwoordig moet je razendsnel muziek kunnen leveren die ook nog eens topklasse klinkt. Dus zul je niet alleen over een grote voorraad toppresets moeten beschikken, je zult die bibliotheek met presets ook op je duimpje moeten kennen zodat je ze desgewenst razendsnel te voorschijn kunt toveren.
Sommige presets die ik voor Reason maakte hebben enorm veel tijd en moeite gekost om te maken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de akoestische bassen of akoestische gitaren. Zo bedacht ik me bij het maken van presets voor Reason 3 dat het voor een akoestische bas wel tof zou zijn als je met behulp van het modulatiewiel er wat flageolet-noten bij zou kunnen draaien om zo te kunnen variëren tussen mooi gespeelde noten en de boventoon-varianten ervan. De Upright+Harm patch in Reason is daarvan het resultaat. Deze patch heeft mij vele uren gekost, verspreid over een paar dagen. En de samples zijn verstemd op zo’n manier dat het muzikaal lekker klinkt. Het uitgangspunt is niet loepzuiver, maar het uitgangspunt is een muzikale sound die lekker in Het Geheel, in de mix van andere instrumenten, past.
Dit geldt overigens niet alleen voor gesamplede instrumenten. Ook synthesizersounds hebben mij zeeën van tijd gekost om te bouwen. Gek werd ik er soms van. Urenlang pielen in software en heel intensief luisteren, het gaat je niet in de koude kleren zitten. En let wel: je werkt ook nog eens met apha-versies van software vol bugs, die ook nog een stroperig traag reageert op alles wat je doet. Het koste echt bloed, zweet en tranen. Maar ik beschouw mijn geluiden als klassiekers, als mijn kinderen.
Mike Daliot van Native Instruments
Het boek PRESETS – digital shortcuts to sound van Stefan Goldmann is daarom ook een feest van herkenning. Bijvoorbeeld door het interview met Mike Daliot, sounddesigner voor Native Instruments. Mike programmeerde ondermeer de topsounds voor de NI Reaktor synths zoals Photone en Metaphysical Function. Ook is hij verantwoordelijk voor de geniale sounds die met NI Massive meegeleverd worden. Je kunt betwisten of Massive de veste synth ever is maar het is wel een synth met onwaarschijnlijk vette presets. Om met Mike te spreken:
Presets used to show off what an instrument can do. During my time at Native I recognised that now the presets are the instruments.
Complexity is the death of all music. Unfortunately, for producing cutting-edge sounds you need this complexity. Otherwise they wouldn’t exist. Complex designs are saved into presets, and people happily use these.
While programming these sounds I recognised I was actually hiding the synthesizer behind the sounds. They helped to obscure what it actually does since hardly any user will have the spare time to programme such deep patches. It just takes too much time.
Ik ben het er 100% mee eens.
Naast geluiden voor Propellerhead heb ik ook voor andere software geluiden gemaakt. Voor de firma FabFilter bijvoorbeeld en diverse Android en iPhone apps.
De track Instrumentaldream [disquiet0181-instrumentaldream] maakte ik voor Disquiet Junto, een internationale groep van geluidskunstenaars. De opdracht voor deze week was:
Imagine your favorite instrument is dreaming while it sleeps — what does it sound like? — Disquiet Junto
De track bestaat uit 2 partijen, eerste takes, zonder editing, geheel geïmproviseerd. Opgenomen met Propellerhead Reason 8.2. De gitaarsounds zijn gebaseerd op mijn eigen Boutique Amp patches.
