Hennie Vrienten verwoordt de kloof tussen fan en artiest in de documentaire Unknown Brood op een mooie manier. De kloof valt volgens hem niet te overbruggen en het heeft iets triest. De fan die de posters boven het bed heeft hangen heeft geen idee wie die artiest werkelijk is. En de artiest weet niets van zijn fans af. Hennie stopte met Doe Maar toen hij erachter kwam hoe verschrikkelijk jong die kids waren die “je loopt je lul achterna” uit volle borst meezongen. Het hadden zijn kinderen kunnen zijn.

Ik bekeek de documentaire Unknown Brood van regisseur Dennis Alink gisteren in een volle Rabozaal van de Melkweg in het kader van het IDFA festival. Het is een documentaire die inzoomt op de minder belichtte kant van Herman Brood, zijn onzekerheid en somberheid. Bij vlagen bijzonder triest om te zien. Tegelijkertijd ook fascinerend omdat de artiest en mens Herman Brood volslagen uniek waren en gelukkig ook voldoende een kans krijgen in de film. Maar goeds, de nadruk ligt toch wel op de zoektocht naar de onbekende psyche van de artiest. De donkere kant.

Ik ga terug in de tijd. Herman leeft nog. En Herman stelt zich ten doel: nooit normaal, de controverse dient altijd opgezocht worden. En je ziet het aan de mensen in zijn buurt: zij lachen schaamtevol en kijken vol bewondering Herman zijn kant op. Herman heeft het hoogste woord. Want Herman heeft de aandacht en doet wat zij niet durven.

Wat doet Herman nu weer? Het lijkt of ‘ie geen schaamte kent.

Brood is dol op aandacht. Positief, negatief, in de OOR, de Story, of de Privé, het maakt Herman allemaal niets uit, aldus Herman.  Vreemd voor iemand die door zijn eigen moeder beschouwd wordt als mensenschuw, overgevoelig en zeer onzeker. Herman verzint Herman Brood, een alter ego. Een schild.

Zijn oude liefde Doreen vindt dat Herman zichzelf niet zo serieus moet nemen. Maar Herman is bloedserieus, gelooft in zijn zelfgeschapen imago en verkiest de heroine boven haar liefde. Een liefde die nota bene was begonnen met een smeekbede, het lied Doreen dat op Shpritsz staat.

De zus van Herman, Beppie, vertelt dat sommige verhalen van en over Herman niet kloppen. Volgens Beppie was het een leuke jeugd maar Herman verzint voor een beter verhaal er maar een kutjeugd bij.

Herman stelt zichzelf vaak op de proef door te doen waar hij eigenlijk bang voor is. Het getuigt van lef, maar tegelijkertijd is het lef ook vaak ver te zoeken. Dan doet Herman een beroep op sex, drugs & rock-‘n-roll, het aloude cliche. Typisch vluchtgedrag en de kortste weg naar image building. Wie in die categorie plaatsneemt krijgt al snel automatisch het stempel Stoer opgeplakt, zeker in de tijd van Herman. Het wordt gezien als een vorm van rebelsheid, nonchalant en cool. Hij neemt de uitspraken van Lenny Bruce letterlijk en leeft en handelt ernaar. Herman romantiseert zelfs het idee van zelfmoord. Het zijn deze cliches die de artiest Herman Brood in de weg staan naar mijn idee. Daar waar Keith Richards vooral speelt met het clichebeeld van de junk lijkt Herman er heilig in te geloven. Het is vooral triest omdat het littekens bij de kinderen van Herman en zijn vrouw veroorzaakt. Herman als junk, het is verschrikkelijk om te zien. We zien een patient die de quotes van Lenny Bruce nodig heeft om zijn eigen leven enigszins nog te kunnen rechtvaardigen. Een schijnwereld vol valse romantiek. Als een sprong uit de realiteit.

Gitarist Dany Lademacher vertelt hoe Herman het optreden in de Bottom Line in New York verknalt. De crew van het Amerikaanse TV-programma Saturday Night Live is daarbij aanwezig (buitenkans voor Herman met zijn Saturday Night natuurlijk!) en de halve zaal zit vol met invloedrijke mensen uit de Amerikaanse muziekbusiness. Herman is de hele dag aan de zuip en ligt tegen het eind van de middag zo lam als een konijn met zijn hoofd tegen een zwerver te slapen als manager Koos hem opmerkt dichtbij de club. Tijdens het optreden die avond slaat Herman tijdens het 1e nummer Saturday Night een paar valse akkoorden op zijn piano aan, loopt vervolgens op de microfoon af maar grijpt mis en dondert als een plank het publiek in. “Dan druip je dus met de lul tussen de benen af”, aldus Dany. En de band kon weer terug naar Nederland. Het Amerikaanse avontuur was door Herman zelfstandig compleet naar de kloten geholpen.

Willem Venema treft Herman in de gevangenis aan zonder drugs in een behoorlijke zelfdestructieve gemoedstoestand. Het dringt tot hem door dat zelfdoding voor Herman geen hoge drempel vormt. Herman laat zich snel uit het veld slaan. En de zelfverzonnen medicatie van drank en drugs beginnen al snel haar tol te eisen. Maar Herman praat het goed, rock und roll, weet je wel? Maar ook voor gitarist David Hollestelle, die ten tijden van het interview voor de documentaire er zichtbaar zeer slecht aan toe is, is het zo helder als wat: “Herman zong ALTIJD over zelfmoord!”

Unknown Brood bevat beelden uit een archief van zo’n 9 uur wat door Herman zelf gefilmd is. Selfievideo’s avant la lettre. Waarmee we iets dichter in zijn ziel kunnen kruipen. Herman kijkt in de camera die als een spiegel voor hem werkt. Hij treurt om zijn schele oog.

“U ziet hier een zeer somber mens.”

“Misschien bent u een van de laatsen die mij in het echt ziet.”

“Dit gaat mis.”

Hij zegt het op een manier alsof ‘ie het acteert. Het is eigenlijk precies zoals dochter Lola het verwoordt: “we konden niet tot hem doordringen.” Niemand kan dat. Herman verdooft alles met drank en drugs. Zodat het romantische beeld van de artiest nog enigszins in tact blijft. Zolang hij vriend Lenny maar recht in de ogen kan blijven kijken.

Hij gaat eraan kapot. Zijn alter ego is allang dood. En het is een kwestie van wachten totdat Herman het doet….

De puntige rock met vaart, ik mis het. De eigenheid in zijn schilderijen. Zijn snedige humor. Zijn zin om de boel een beetje op stelten te zetten. Wat kon Herman op TV heerlijk verstorend zijn! En de jazzy timing die nog het meeste op die van Mose Allison leek. De muziek, de kunst, Herman als charismatische persoonlijkheid, het is er allemaal niet meer.

Maar goeds. Tot zover. Unknown Brood, ga ‘m zien!

P.S. Na afloop speelde een springlevende David Hollestelle op zijn ouwe Gretch door een Marshall half stack een paar nummers met de band Breaking Levees mee. De man is hersteld van een bijzonder heftige hartoperatie en inmiddels zo clean als een koppie thee. Prachtig om te zien! Rock on!