Als Rutte op nationale televisie de uitspraak “pleurt op!” doet dan is dat een vrijbrief aan het volk om hetzelfde te doen. Hij zet de toon. Een uitspraak die hij goed heeft kunnen voorbereiden, niet eentje die even snel spontaan in ‘m opkwam tijdens de uitzending van Zomergasten omdat hij een nachtje slecht geslapen had. Een les voor alle Nederlanders: of het nu om oom agent gaat, je leraar, je vader of moeder, de dominee of je buurvrouw, als je iemand op wilt laten pleuren dan zeg je dat gewoon.
Vroegâh
Ik ben opgegroeid in een wijk in Den Haag waar het op een gegeven moment echt uit de hand begon te lopen. De gemeente schonk er geen aandacht aan, keek niet naar ons om. Op het einde van mijn jeugd woonden we boven een winkelgalerij vol gesloten winkels met dichtgetimmerde ramen. En elk jaar met oud en nieuw stond de ME bij ons op de stoep. Een wijk waar je alert moest zijn op wat je zei en vooral tegen wie je dat zei. Ik heb diverse “lieverdjes” gekend die met justitie in aanraking kwamen. Een klasgenootje werd van school opgepikt door de politie, ging rechtstreeks de cel in en zagen we niet meer terug. Hij liep mij ook altijd uit te dagen (“straks gaan we sparren”) maar ik weigerde te happen.
Wat ik in mijn jeugd heb meegemaakt heeft er misschien mede in geresulteerd dat ik op latere leeftijd vrij makkelijk kon omgaan met criminele en zonderlinge figuren. In vergelijking met anderen merk ik dat ik helemaal niet bang ben uitgevallen. Ik veroordeel ze overigens nooit en ga regelmatig een gesprek met ze aan omdat die gasten wel wat te vertellen hebben qua storytelling. Ook met bandjes heb ik de raarste dingen meegemaakt. Den Haag is wat dat betreft natuurlijk ook wel een rauwe stad.
De belangrijke les die ik er leerde: als je een te grote bek opzet tegen de verkeerde vogel sta dan niet gek te kijken dat die vogel jou iets aandoet. Dat is gewoon een straatwet. Een grizzlybeer ga je toch ook niet knuffelen? En ik ben trouwens van nature een pacifist. Ik ben zelfs erkend voor mijn gewetensbezwaren en heb de dienstplicht geweigerd omdat ik weet wat agressie met mensen doet: het werkt agressie op, het maakt het allemaal nog veel erger. Bush zijn reactie op 11 september 2001 was om Afhanistan plat te bombarderen. En vervolgens Irak aan te pakken. Een oorlogszuchtige gek die Bush. En dat we nu met een IS zitten is het gevolg daarvan. Agressie wekt agressie op. Bovendien is het gevolg van oorlog dat je die oorlog ook weer mee naar huis neemt. Menig getraumatiseerde militair zit high on dope op de bank of nog erger: staat op een dag van de bank op met een machine gun onder de arm, loopt naar buiten en begint wild om zich heen te schieten. Als je je machteloos voelt dan kunnen er gekke dingen gebeuren. Ik denk dat ik dat altijd gezien en gevoeld heb door de mensen om mij heen in die wijk. Bij sommige van mijn straatgenoten vroeg ik me echt af wat daar ooit nog terecht van zou komen. Het was de holle blik. Het kutgezin. Zij die in een zwaar vervuild huis leefden. De alcoholische vader. De stront van de hond die ik onder het bed zag liggen. Hoe klein ook, ik observeerde het allemaal.
Bedreigingen
En het komt allemaal terug nu de Kinderombudsman aangifte doet na bedreigingen om het rapport Zwarte Piet. Die bedreigingen zijn natuurlijk te zot voor woorden als reactie op:
De figuur lokt uitsluiting, pesten en discriminatie uit, stelde ze na gesprekken met kinderen.
Wie stelt dat Zwarte Piet uitsluiting, pesten en discriminatie uitlokt gaat naar mijn idee wel veel te ver. Ik heb helemaal nooit van dat stomme Sinterklaasfeest gehouden. Sterker nog: ik vind het vreemd dat we kinderen überhaupt doen geloven dat Sinterklaas bestaat. De kinderen daarentegen vinden alles best, als ze die cadeautjes maar krijgen. Vraag ze om het af te schaffen, om welke reden dan ook en ze zullen altijd ‘nee’ zeggen.
Ik vermoed dat velen het opvatten als een valse en hypocriete beschuldiging die nergens op gestoeld is. Je maakt mij namelijk niet wijs dat de medewerkers van dit rapport gewoon zelf ook altijd het Sinterklaasfeest gevierd hebben. Gaan zij zich nu ineens heel hypocriet schuldig voelen?
Het aanpassen van de traditie lijkt mij overigens helemaal het probleem niet. Maar elke Nederlander zomaar racisme in de schoenen schuiven, dat gaat mij wel te ver. Hoewel ik geen bal met het Sinterklaasfeest heb voel ik mij door die malle discussie wel ineens óók aangesproken. Het woord racisme schiet bij mij ook echt in het verkeerde keelgat. Ik ben namelijk he-le-maal geen racist. En ik zie in Zwarte Piet helemaal geen Echte Zwarte man of vrouw (Zwarte Piet wordt immers ook door vrouwen gespeeld). Een Spanjaard? Ook niet. Een Turk? Ook niet. En Sinterklaas is voor mij niet een stereotiepe blanke man. Geen Spanjaard en ook geen Turk. Gewoon een raar soort Paus. Fictief. Verzinsel. En wat mij betreft dus ook een malle leugen waar we onze kinderen mee aansteken.
Als mensen zich er gekwetst door voelen, daar sta ik open voor en naar hun verhaal wil ik luisteren en het proberen te begrijpen. Maar let wel, de verschillen tussen mensen kunnen al snel een vorm van ongelijkheid suggereren. Dat wil dus nog niet zeggen dat er ook werkelijk iets aan de hand is. Want wat voor de een kwetsend is, is voor de ander helemaal niet kwetsend. Die tegengesteldheid en ongelijkheid is mens eigen. Het laat zich zien in geslacht, in huidskleur, in geloof, in seksuele voorkeur. Er zijn vele conservatieve geloofgekkies die de Amsterdam Gay Parade helemaal verschrikkelijk vinden en tot op het bot afkeuren. Welnu, ik kijk ook niet en dat kunnen zij ook doen. Heel simpel. Democratie bestaat eruit dat je ondanks de verschillen elkaar accepteert en elkaar niet uitsluit. Ieder mens is gelijk.
Toen ik een dochter kreeg heb ik overwogen om haar te vertellen dat Sinterklaas een gekke neppaus is waar ze vooral niet in moet geloven. Ik heb het niet gedaan, maar stel van wel, wat dan? Nou dan is er helemaal niets aan de hand. Je krijgt er geen boete voor als Spelbreker. Er zal hooguit wat discussie met de familie en op het schoolplein door ontstaan.
In die oude wijk van mij ging het natuurlijk over de verschillen van mens tot mens. Dat was de les die ik daar leerde. Dat sommigen een kutjeugd kregen zonder erom gevraagd te hebben. Door een stel kutouders. Hoewel die ouders natuurlijk ook een kutjeugd hadden gehad… Het zal de reden zijn waarom ik niet in een god geloof. Geen mens verzint zoveel verschil en verdriet. Dan begin je al met een achterstand. Het heeft me geleerd dat het leven geen sprookje is. En dat, hoewel mensen veel van elkaar kunnen verschillen, we in essentie toch allemaal gelijk zijn. In alle zonderlinge figuren herken ik dus ook altijd een stuk van mijzelf.
Brothers and sisters!
Als ik een donker getint persoon “brothers and sisters” hoor zeggen dan dan begint het bij mij te jeuken. Ik voel mijzelf evenveel een brother of een sister. Misschien dat Sylvana mijn muzikale held Miles Davis beschouwt als haar brother hij is evenveel een brother to me! En trouwens, misschien beschik ik wel over meer overeenkomsten met Miles dan zij. Miles is net als ik een man. En een muzikant.
Waarom wordt er toch zoveel naar de huidskleur gekeken? En ook nog altijd in de muziek. Ik haat het! Muziek. Is. Kleurloos. Waarom die tenenkrommende Zwarte Lijst op radio 3 elk jaar weer? Alsof soul een kleur heeft. Gaan we voor klassieke muziek straks de Bleekneuzenlijst oprichten? Moeten we dat ook allemaal aan de Kinderombudsman gaan voorleggen?
Maar goed, voor mij en vele anderen is de beslissing allang genomen. Zwarte Piet staat voor ‘uitsluiting, pesten en discriminatie’. Een door ouders bij elkaar gelogen feest dat we maar beter kunnen afschaffen. Verziekt omdat je er tegenwoordig slechts op één volkomen geconditioneerde manier tegenaan mag kijken. Rutte mag het zeggen hoor: Sinterklaas, pleurt op!