Commercieel gebruik – deel1: Publieke Omroep

Creative Commons gebruikt het symbool NC om aan te duiden wanneer het om niet-commercieel gebruik van een werk gaat. Er is veel discussie over, want wat betekent commercieel gebruik? Mia Garlick van Creative Commons heeft daar een jaar of 2 geleden een mooi document over geschreven. Helaas staat de definitie die onze BUMA/STEMRA hanteert daar haaks op. En zelfs Creative Commons Nederland is daarin meegegaan; de BUMA/CC pilot volgt de rigide definitie van ‘commercieel gebruik’ volgens de BUMA en niet die van CC.

Hieronder mijn eerste poging om het onderwerp wat meer uit te pluizen. En wellicht blijft het niet bij een eenmalig artikel, maar zal ik er vaker over schrijven. Reageer vooral zodat een discussie ontstaat en de problemen en oplossingen duidelijk worden!

Niet Commercieel; geen winstoogmerk

Het lijkt zo simpel: als er sprake is van niet-commercieel gebruik dan is het doel niet geld verdienen, maar iets anders. Niet-commercieel = niet-voor-de-poen. En commercieel gebruik is dus puur gericht op geldverdienen.

De Publieke Omroep

Je zou kunnen stellen dat alle stichtingen niet-commercieel van aard zijn. En wat te denken van onze Publieke Omroep? Ook die hebben geen commercieel doel, zij zijn non-profit met uitzondering wanneer zij iets verkopen; DVD’s, boeken en CD’s. Toch snap ik best dat veel mensen het hier niet met mij eens zijn, want de Omroepen kopen immers voor veel geld producties in. Kortom: bij de Publieke Omroep betaalt men voor content en als Creative Commons content gratis zou zijn, dan blijven al die musici zonder geld achter. Zit zeker wat in. Maar we moeten wel een onderscheid maken tussen maatwerk, en muziek die onder CC op het internet te vinden is. Voor maatwerk moet er natuurlijk altijd betaald worden. Denk hierbij aan componisten, zoals ikzelf, die in opdracht schrijven.

De oude regels van de BUMA

Auteurs verenigingen hebben heel wat jaren geleden regelingen getroffen voor airplay op de radio en tv vanwege een simpele reden: de auteur, de componist, van de muziek is vaak niet de uitvoerende en heeft geen voordeel aan deze airplay. Inderdaad ja: vroeger (meer dan 50 jaar geleden) werd veel muziek uitgevoerd door vertolkers die het nummer niet geschreven hadden. Deze vertolkers ontvingen geen compensatie omdat de airplay gezien werd als promotie. Tot op de dag van vandaag geldt dat in de meeste landen nog steeds zo. Zelfs in een groot land als Amerika wordt er niets vergoed aan de vertolkers, de uitvoerenden. Het wordt simpelweg gezien als promotie voor hun werk, wat het ook is. De componist, de auteur, werd door de vertolking helemaal niet geholpen met deze airplay en verdiende een compensatie. Dit argument wordt door vrijwel iedereen in de copyright discussies vergeten, maar dit is de essentie! De BUMA houdt zich bezig met auteurs, niet met de vertolkers.

Naamsvermelding: de slimme oplossing van Creative Commons

Elke Creative Commons licentie bevat het BY symbool, gebaseerd op Engels, bv: music BY Marco Raaphorst. Dit is bij BUMA muziek helemaal niet het geval, naamsvermelding is niet verplicht. Bij de BUMA is er alleen een compensatie in de vorm van geld.

Muziek die gedraaid wordt op de radio en tv, airplay, wordt gezien als promotie voor de uitvoerenden en de BUMA compenseert een vergoeding voor de oorspronkelijke auteurs. Maar wanneer de Publieke Omroep CC muziek gaat draaien en de auteursnaam duidelijk vermeldt dan zou je kunnen stellen dat aan die verplichting wordt voldaan. Zowel de uitvoerenden als de auteurs hebben er baat bij als ze op radio of tv te horen zijn.

Een simpel onderscheid kunnen we maken:

• airplay resulteert via de BUMA in geld voor de auteurs, GEEN aandacht
• airplay resulteert via Creative Commons in aandacht voor de auteurs, NIET in alle gevallen in geld, tenzij het om commercieel gebruik gaat (commerciële radio/tv)

Je kunt discussiëren over wat belangrijker is: naamsbekendheid of geld. Beiden zijn natuurlijk van belang om je als musicus staande te houden, maar gebrek aan naamsbekendheid resulteert zeker in geen of weinig geld.

De SENA

De SENA gaat over de naburige rechten. Simpel gezegd: poen voor uitvoerende musici wanneer ze te horen zijn in het openbaar (radio, tv, horeca gelegenheden etc.). We kennen het in Nederland pas sinds 1993. En in Amerika kennen ze dit systeem, net als in heel veel andere landen (bv België), niet. Hoewel de copyright discussies meestal op de BUMA betrekking hebben is de SENA ook van belang, met name voor alle musici die niet als auteur gekenmerkt worden. Deze discussie gaat te ver om hier te behandelen. Wellicht iets voor de volgende keer!

Conclusie

Vanuit de BUMA gezien, moet een auteur een compensatie ontvangen voor de airplay omdat naamsvermelding niet verplicht gesteld is op radio en tv. Bij Creative Commons is dit niet het geval, want naamsvermelding is volgens deze licenties altijd verplicht. En juridisch dus aan te vechten wanneer er aan deze essentiële voorwaarde niet voldaan wordt.

Naar mijn idee is het prima wanneer de Publieke Omroep Creative Commons muziek gaat draaien, rekening houdend met de verplichte naamsvermelding. Mijn standpunt is duidelijk, maar wat vind jij? Reageer!

Update: Misschien goed om te vermelden dat er eind deze maand een ronde tafel gesprek zal plaatsvinden om de nieuwe mogelijkheden buiten de BUMA om voor de Publieke Omroep, en met name ook voor Horeca Nederland, te onderzoeken. (link)