In mijn artikel ‘Alles over compressors voor podcasting’ kondigde ik aan dat ik een los artikel over limiters zou schrijven. Bij deze dus.
Flexibel plafond
De werking van een limiter wil ik allereerst via niet-technische termen beschrijven.
Stel jezelf een ruimte voor, bijvoorbeeld een kamer. Stel je voor dat we de luidheid uitdrukken door op en neer te springen. Niet springen, stilstaan, is stilte. En als we heel hard (luid) omhoog springen stoten we soms met ons hoofd tegen het plafond.
Zou de kamer als een compressor werken dan zou je het plafond als flexibel bewegend object moeten zien. Een zachte tik met je hoofd tegen het plafond zal er dan in resulteren dat het plafond iets omlaag komt om jouw hoofd terug te duwen. Een hardere tik daarentegen zorgt ervoor dat het plafond nog veel dieper naar beneden komt.
Een compressor heeft een soort flexibele bovengrens (meebewegend plafond).
Maar zou de kamer als een limiter werken dan ligt de afstand tussen het plafond en de vloer vast. Om de springhoogte te verkleinen laten we het plafond gewoon wat zaken. En als we er met onze hoofden tegenaan stoten geeft het plafond helemaal niet mee.
Een limiter heeft een absolute bovengrens (verlaagd plafond).
De oneindige ratio
Technisch gezien is een limiter een compressor met een oneindige ratio. Zoals je in mijn artikel over compressors kunt lezen zorgt de ratio voor het verzwakken van de peaks die boven de threshold uitkomen. Deze ratio is bij compressors flexibel, bij een grotere peak wordt de verzwakking dus sterker. Voor een limiter geldt dat de verzwakking precies evenveel is als de overschrijding van de threshold. Dit drukken we uit met een ratio van ∞ (oneindig).
Stel we stellen de threshold van de limiter in op -10 dB. Dit zorgt ervoor dat als het signaal harder wordt dan -10 dB het verzakt zal worden met dezelfde factor. Zodoende zullen bijvoorbeeld peaks op -2 dB verzwakt worden tot -10 dB.
Gain compensatie maakt het geheel luider
Net als bij compressors wordt in limiters meestal de waarde van de threshold dankzij het gain compensation mechanisme het uitgangsvolume gecompenseerd. Zodoende kan een signaal met een threshold op -10 dB resulteren in een signaal op 0 dB, 10 dB luider dus.
Een limiter is dus een hele handige manier om een signaal veel harder te laten klinken terwijl je exact de bovengrens van het signaal (true peak) kunt bepalen. In een limiter worden die peaks namelijk hard afgevlakt (verlaagd plafond).
Moderne software limiters kunnen de dynamiek via het indammen van de peaks harder en gelijkmatiger maken zonder dat de luisteraar dit zal horen. Moderne limiters klinken transparant en doen onhoorbaar hun werk. Je zou de moderne limiter een soort volumeregelaar kunnen noemen waarmee je audio zonder problemen harder kunt zetten zonder dat het digitaal gaat clippen (lees: boven de 0 dB uitkomt).
Veelal zullen we een limiter echter lager dan 0 dB willen afstellen, op -1 dB namelijk (een afspraak die we in podcastwereld hebben gemaakt, zie mijn artikel ‘Luidheid van de podcast: let op de true peak waarde!’).
LoudMax, gratis en fantastisch
In de populaire LoudMax limiter (gratis en van zeer goede kwaliteit!) zorgt de Threshold (bovenste horizontale fader) voor het harder maken van het signaal (LoudMax is voorzien van gain compensation) en zorgt Out (onderste horizontale fader) voor het zetten van het maximum van de output op bijvoorbeeld -1dB zodat de boel niet gaat clippen.
Maak ook Link actief, dit zorgt ervoor dat het linker- en rechterkanaal aan elkaar gelinkt worden en een gelijke behandeling krijgen. En activeer ook ISP, hiermee wordt de peak iets exacter gemeten.
Luistervoorbeelden
Luister naar het korte fragment uit een interview dat ik met Henny Vrienten deed (zie serie Maternité van VERVORMER), voorzien van de Klanghelm MJUC jr. compressor op standje Slow:
Vergelijk dat eens met het fragment voorzien van de gratis LoudMax limiter:
Ze zijn behoorlijk vergelijkbaar qua luidheid, de peak is met de LoudMax iets duidelijker te horen (iets harder). Ik zou die peak zelfs nog veel meer kunnen verzwakken zonder dat het onnatuurlijk gaat klinken.
Je kunt met gemak stellen dat voor grillige audio een limiter net zo goed in te zetten is als een langzame compressor.
Ik geef toch een kleine voorkeur aan de Klanghelm MJUC jr. op standje Slow omdat het de volledige audio een beetje comprest waardoor het iets minder dynamisch, iets compacter van klank, wordt. Een limiter treedt alleen bij peaks op maar een compressor wordt vaak zo afgesteld dat het altijd wat “doet”, hierdoor geeft een compressor vaak een heerlijk bewegelijk kleurtje aan het geluid mee en is een limiter daarentegen vooral een kleurloos saai verlaagd plafond, puur bedoeld als een soort noodzakelijke handrem.
Logisch verhaal? Laat een reactie achter!
En mocht je er zelf niet uitkomen of hier geen zin in hebben, ik ben voor dit soort klussen in te huren.
Geef een reactie