Je best doen

Van het weekend had ik met mijn dochter een gesprek over school. Dat het soms frustrerend is om te merken dat ondanks dat je je best hebt gedaan je soms toch geen goede cijfers haalt. En dat het frustrerend is dat anderen die helemaal geen moeite ervoor hoeven te doen, er met de pet naar gooien, soms wel goeie cijfers halen.

Het leven is helaas niet eerlijk, maar zit behoorlijk grillig in elkaar en is gebaseerd op chaos en willekeur. Je best doen is vrijwel nooit de regel. Alleen het eindresultaat geldt. Ergens is dat ook logisch. Want als je bijvoorbeeld een brood bakt, ook al heb je je best ervoor gedaan, als dat brood niet te vreten is dan houdt het op. Een brood moet lekker zijn, het draait om het eindresultaat.

Maar ernstig is wel dat er vaak teveel waardering is voor mensen met een nonchalante, achteloze, houding. Die er met de pet naar gooien maar toch opvallende dingen doen. Het wordt vaak als rauw en puur bestempeld. Soms zelfs als stoer gezien. Maar je zou het ook minachting voor jezelf en je omgeving kunnen noemen. Een vreemd soort cynisme.

Het is een vreemde contradictie. Er met de pet naar gooien, een nonchalante houding aannemen, wordt vaak gezien als stoer. Maar in andere situaties verwachten we juist een perfectionistische aandachtige houding. En dat schuurt. Waar leg je de grens tussen die twee?

Een chirurg die achteloos te werk gaat (“fuck alle regels en leerboeken, ik doe gewoon maar wat hoor!”), is dat een held te noemen? En een vliegtuigbouwer die niet gehinderd door enige kennis vliegtuigjes gaat bouwen, zouden we met zo’n vliegtuig willen vliegen? Door “stoere mensjes” gemaakt, zo willen we het toch?

In de kunst is de grens tussen geniaal en gek volkomen troebel. Menig kunstenaar moet daarom vooral niet chirurg of vliegtuigbouwer gaan worden. Maar in de kunst kan het ook, zullen er geen doden vallen. Kenmerkend voor kunst is het eindresultaat, niet het proces. Een kinderlijke open visie, beschouwd vanuit beperkingen, is vaak een goede houding voor creativiteit. Neemt niet weg dat je deze houding niet als achteloos kunt bestempelen. Het heeft daar niets mee te maken.

Résumé: Je zult je best moeten doen. Én je zult oog moeten hebben voor het eindresultaat. Alleen die combinatie levert mooie dingen op. Maar achterloosheid? Gebruik dat voor de dingen in het leven die je niet belangrijk vindt.