Egbert Minnema is podcaster bij PodGront. In het dagelijks leven is hij werkzaam als datajournalist bij RTV Noord. Hieronder kun je zijn bijdrage lezen.
24 was ik, toen ik voor het eerst te maken kreeg met de podcast. Volop in mijn journalistieke leerschool aan de RuG, gefascineerd door audio, steeds terugdenkend aan mijn jeugd, toen ik constant in de weer was met cassettebandjes opnemen, inspreken, afspelen, opnemen, inspreken, afspelen.
De radiospecialisatie die ik deed was voor mij hét moment dat ik audio een prachtig communiceermiddel vind. Intiemer dan tv, omdat je veel beter je eigen fantasie kan prikkelen en niet doodgegooid wordt met beelden die anderen je voorkoken.
Ik maakte mijn eerste podcast samen met vier medestudenten, over Slapeloosheid. We werden direct genomineerd voor de NTR Radioprijs. We wonnen hem helaas niet maar een betere start is nauwelijks denkbaar.
Ik kreeg de smaak nóg meer te pakken toen ik naast de radiospecialisatie ook een cursus MoJo (Mobiele Journalistiek) volgde. Ik wist wat mijn vervolgstap werd: MoJo en podcasting combineren. Het leverde ‘Radiomaken met je smartphone’ op: wéér genomineerd voor de NTR Radioprijs (en wéér niet gewonnen).
En toen kwam Amanda Brouwers in mijn leven. Oprichtster bij PodGront, een productiehuis voor (experimentele) audio en onderzoek in Groningen. Ze zocht een partner om mee samen te werken. Dat wilde ik wel. Sindsdien houd ik me, naast mijn reguliere werk bij als datajournalist bij RTV Noord, samen met Amanda op meer gestructureerde wijze bezig met podcasting.
Ik kijk daarbij graag met een afstandje naar de podcastwereld. En in al het enthousiaste podcastgeweld van de afgelopen maanden lijkt het me goed om die podcastwereld ook een spiegel voor te houden. Want twee dingen lopen wat mij betreft suboptimaal.
Laagdrempeligheid
Het maken van een podcast is in wezen zeer eenvoudig. Zet een microfoon tussen twee of drie mensen op een tafel en er is zo een uur volgekletst en op internet gezet: niet geremd door ‘less is more’, vooral niet té afstandelijk worden, en gemaakte gezelligheid.
We willen podcasts dicht bij de mensen brengen, intiem, laagdrempelig. Maar lukt dat eigenlijk wel? En vooral: levert het goede podcasts op?
Ik ben voor laagdrempeligheid. Het is goed als zoveel mogelijk mensen ‘aan de podcast gaan’. Maar laagdrempeligheid moet niet ten koste gaan van professionalisme. Ook is het credo ‘less is more’ nog steeds goud waard en geforceerde losheid moet vooral worden voorkomen. Het valt me op dat veel mensen die zeggen: ‘laten we ook iets met podcast doen’, (denken te) weten dat het laagdrempelig moeten zijn. En dan maar lekker met elkaar lullen – als waren ze in een kroeg – lollig doen, want het moet ook niet té formeel overkomen allemaal. Om vervolgens een podcast in een podcaststudio of een andere steriele ruimte op te nemen, zonder publiek, zonder bar, zonder sfeer. Je hoort direct hoe geforceerd het is.
Nee, laagdrempeligheid is prima, qua onderwerpen, en wellicht zelfs qua vorm. Maar dan wel graag stijlvol, elk detail bewust doordacht en dat de sfeer die je wilt uitstralen de plek bepaalt waar je opneemt. Want je hoort het direct als dat niet matcht. ‘Door podcasting kan alles’, hoorde ik iemand op het eerste Podcastfestival zeggen. Dat kan ook, als over élk detail in de podcast goed is nagedacht en zinvol bijdraagt aan het geheel. En als we dat niet willen of te moeilijk vinden: laten we dan vooral zeggen: nee, níet alles kan in een podcast.
Subcultuur
Tijdens diezelfde Podcastfestival werd nadrukkelijk (en geforceerd) de podcast officieel als ‘doorgebroken’ verklaard, en even zo nadrukkelijk werd een poging gedaan om een subcultuur te creëren. Niet het beste idee dat er is, als je het mij vraagt.
In de voorlopige resultaten van het Grote Podcastluisteronderzoek van Bob den Hartog en mijn zeer gewaardeerde collega Amanda Brouwers bleek dat een overgrote meerderheid van de ruim 800 deelnemers hoger opgeleid is. Daarbij komt dat ruim een jaar geleden het NRC meldde dat een podcast die vaker dan 25.000 keer gedownload wordt een unicum is (al zal dit aantal een jaar later wel wat hoger liggen). Maar denk je eens in: 25.000 op 17 miljoen mensen. Waar hebben we het eigenlijk over?
Deze ontnuchterende vraag kreeg ik toen ik bij RTV Noord een presentatie hield over de (on)mogelijkheden van podcasting. En ik besefte: de podcast is nog helemaal niet doorgebroken. En als je met podcasts écht het grote publiek wil bereiken, dan is het laatste wat je moet doen een subcultuur creëren. Want die subcultuur straalt zonder meer af op podcastmakers, waardoor mijn inschatting is dat een grote groep mensen, waaronder bijvoorbeeld lager opgeleiden, totaal niet de behoefte voelt om zich ook maar op enige manier met podcasten bezig te houden, ook al is het maar door luisteren. Want creëer je je eigen groep, dan creëer je per definitie afstand tot de mensen buiten de groep. En dat is denk ik niet anders bij podcasting.
Enkele luistertips:
Jan Maarten Deurvorst over de kleinste voetbalclub van Nederland: VV Gersloot. Een voorbeeld van goede laagdrempeligheid.
Ben, de pedofiel. Een prachtig verhaal van het Belgische ‘Iemand’. Stijlvol, kwetsbaar, respectvol.
De Puppypodcast. De eerste podcast van PodGront, waarin collega Amanda Brouwers samen met haar vriend de zoektocht naar een hond heeft vastgelegd in deze 6-delige serie.
Tot slot:
Als laatste wil ik nog even wijzen op de subtle mob ‘Oorverdovend’ die PodGront mede heeft georganiseerd in Zwolle. Vanaf september 2017 tot en met mei 2018 is PodGront – in samenwerking met Stadkamer Zwolle, Rotslab, Zwolse Theaters en bij gratie van het Vfonds – in de weer geweest met een project dat publiek even moest vervoeren naar een andere situatie, naar een andere tijd: die van de Tweede Wereldoorlog. Door onder andere gebruik te maken van onder meer een 3D Microfoon probeerden we de deelnemers, door ze naar verschillende personages te laten luisteren, in de rol te laten kruipen van mensen die de Tweede Wereldoorlog hebben meegemaakt. Niet alleen luisterden ze naar deze personages, ze werden ook door Zwolle geleid, om andere personages tegen te komen die weer hun eigen rol in het hele oorlogsverhaal hadden.
Bekijk deze Aftermovie, en je snapt wat de bedoeling was. De intentie is om Oorverdovend in 2020 op grotere schaal te herhalen.
Als uitsmijter een tweetal dienstmededelingen van ondergetekende, uw dienstbare in de podcastenarij:
- De aflevering van de Podcastclub met Hiske Versprille van Cheft staat online.
- 13 december is er een verse Podcastclub met Babette Rijkhoff van de GERRIT podcast (over Gerrit Rietveld). Hou het in de gaten via Facebook of Twitter.
Geef een reactie