Om muziek te kunnen mixen heb je referentiespeakers nodig, speakers waarop de muziek klinkt zoals ‘ie klinken moet, zonder kleuring. En da’s lastig want het is niet even een kwestie van wat frequenties kalibreren. Voor beeld is dat een heel stuk eenvoudiger, je stelt helderheid, contrast, blauw, groen en rood in en je bent klaar. Het zorgt ervoor dat mensen met een goed instelde display vrijwel exact hetzelfde zien als wat de maker ervan ziet. Toegegeven: elk scherm en elk programma heeft zo zijn eigen beperkingen en afwijkingen op dit vlak. Er is dus altijd een lichte afwijking, maar de meeste gebruikers zijn zich daar niet bewust van, hooguit is hun scherm wat donkerder, of is het rood wat rooier.
Hoe anders is het met geluid gesteld. Met name omdat geluid zich niet laat kalibreren zoals bij kleuren het geval is. Geluid en muziek zal op elke geluidsinstallatie anders klinken, soms (vaak!) zelfs radicaal anders. En zelfs de grootste leek op dit vlak weet dat de speakers van een laptop niet al te best klinken. Of wat te denken van de jeugd van tegenwoordig die weet dat verschillende hoofdtelefoons in dezelfde iPod toch totaal verschillend zullen klinken.
Prettige wedstrijd dus als je, zoals ik ervoor moet zorgen dat het geluid op alle systemen goed klinkt. Hoe ik dat doe? Een combinatie van compromissen sluiten.
Wat ik al jaren doe is vrijwel alles compleet mixen op kleine nearfield-speakers die ik vrij zacht qua geluidsvolume zet. Mijn vrienden van Steely Dan doen dat ook sinds jaar en dag. Niet alleen is dat lekker voor mijn oren (van hard luisteren word je niet alleen doof maar ook moe), het geeft ook de beste indruk van probleemgebieden. Met name qua verstaanbaarheid, is het midden (midrange) het belangrijkste gebied. En daarin zijn die nearfields heel goed, want ze leggen fouten in de mix duidelijk hoorbaar bloot. Punt is wel: eigenlijk klinkt vrijwel niets echt helemaal lekker op die nearfields. Daar heb je een meer fullrange-systeem voor nodig, speakers met meer laag en hoog, of een hoofdtelefoon. Een hoofdtelefoon is trouwens een heerlijke manier om muziek mee te beluisteren maar een slechte om op te mixen. Door ervaring kan ik het wel, maar je moet echt weten waar je op moet letten. In principe mix ik dus nooit op de hoofdtelefoon. En als ik dat wel noodgedwongen moet doen (bijvoorbeeld op locatie) dan zet ik het geluid vrijwel muisstil zodat ik de probleemgebieden er eerder uitpik. Zet je het geluid op een hoofdtelefoon harder, dan is de verstaanbaarheid van stemmen vrijwel nooit een probleem en lijkt alles gewoon lekker te klinken. Maar die schijn kan dus echt bedriegen.
Er is wellicht nog een belangrijkere check om een geluidsmix op te controleren: de speakers van je laptop of tablet. Simpelweg omdat de meeste mensen op die manier muziek en geluid beluisteren. Ik gebruik zelf een MacBook Pro en die heeft voor een laptop behoorlijk goeie speakers. Ik beluister veel via die laptop en ken dus de karakteristiek van deze speakers heel goed. Soms merk ik dat deze speakers probleemgebieden in het geluid weet bloot te leggen waar de meer fullrange-systemen geen probleem mee lijken te hebben. Ze revealen dus iets in het geluid dat andere speakers een beetje verbloemen. Corrigeer ik vervolgens die probleemgebieden, dan kan het wel zo zijn dat mijn nearfields ineens die correctie teveel hoorbaar maken. Wat ik vervolgens dan doe is tussen de laptop en nearfields heen en weer schakelen, net zo lang tot ik een werkbaar compromis vind.
Mijn eigen gehoor speelt natuurlijk ook nog een belangrijke factor in het geheel. Volgens mijn collega’s van Propellerhead Software in Zweden heb ik een extreem goed gehoor. Zo nam ik een miniem verschil waar in hun software via mijn laptop-speakers terwijl de experts in Zweden op hele dure spullen zaten af te luisteren. Zijn het mijn oren of is dit opnieuw het bewijs dat de laptop echt niet onderschat mag worden als goeie afluistering?
Geef een reactie