Sounddesign is een dienst die ik lever.
Mensen maken hun zinnen niet af, klikken en klakken met de tong en spreken sommige woorden raar en onduidelijk uit. Heel veel gesproken audio klinkt als een slechte montage in mijn oren. Maar het ligt ook een beetje aan het soort podcast. Toch gaan mijn handen al gauw jeuken als ik versprekingen hoor. Dan denk ik: je hebt de kans om opgenomen audio te verbeteren maar doet het niet. Een schrijver laat toch ook zijn tekst redigeren? Een foto halen we toch ook door photoshop heen?
Het manipuleren van de werkelijkheid is wat het beter maakt dan de werkelijkheid. Hoppa, ik heb het gezegd. BETER dan de werkelijkheid.
En ik noem het daarom kunst.
Veel lassen die ik moet maken zijn eenvoudig te doen. Kwestie van cut and paste. Maar soms loop ik tegen een behoorlijke uitdaging aan wanneer de manier waarop men spreekt teveel van elkaar verschilt. Dan moet ik een brug slaan tussen twee werkelijkheden die niet lekker samen swingen.
Alles is geoorloofd
Gelukkig heb ik een paar hulpmiddelen tot mijn beschikking:
- rust, ruis/setnoise toevoegen als pauze
- volume wijzigen per woord, per letter
- timestretching: een stukje audio uitrekken of in elkaar duwen zodat het sneller of langzamer klinkt zonder dat de toonhoogte wijzigt
- toonhoogte wijzigen, zonder dat de snelheid wijzigt
Het is een behoorlijk creatieve uitdaging want ik bouw kunstmatig, middels sounddesign, iets dat natuurlijk moet aanvoelen voor de luisteraar.
Het verneukeratieve eraan is dat als je op herhaling iets hoort je oren eraan gewend raken. De luisteraar zal een andere luisterervaring hebben want die hoort het allemaal voor het eerst. Je oren fris houden als editor, is dus de uitdaging. Omdat ik weet waar de knip zit zal ik hem ook sneller blijven waarnemen. De truc is om dat op de een of andere manier in mijn brein uit te schakelen.
In de voetsporen van Glenn Gould
Sinds we audio registreren middels bandrecorders hebben we geleerd dat door in te grijpen in de werkelijkheid we wonderschone zaken tot stand kunnen brengen die in werkelijkheid niet mogelijk zijn. De luisteraar is zich daar compleet niet bewust van.
Dit is hoe audiodocumentaires gemaakt worden. Hoe hoorspelen tot stand komen. Hoe Bach-vertolker Glenn Gould zich begin jaren 60 al realiseerde dat hij de beste uitvoeringen in de studio tot stand kon brengen door diverse takes aan elkaar te lijmen. Zodoende kwam Glenn tot een optimale performance die volgens hem beter was dan live in de concertzaal. The Beatles en vele andere bands volgden dit parcours.
Net zoals een schrijver een boek niet live voor je neus zit te schrijven, zo wordt een podcast ook niet live en lineair gemaakt. Wat je hoort is een manipulatie van de werkelijkheid. Twee quotes uit het essay The Critic as Artist van Oscar Wilde sluiten hier naadloos op aan:
Life imitates Art far more than Art imitates Life.
En:
What Art really reveals to us is Nature’s lack of design, her curious crudities, her extraordinary monotony, her absolutely unfinished condition.
Zo zie ik het ook!
Muziek kan daar enorm goed bij helpen. Een bepaalt accent in de muziek kan de aandacht verleggen. Ook wanneer de stem misschien niet heel netjes een zin afrond, omdat ik een knip heb moeten zetten in een zin die langer doorloopt. Muziek kan dan zorgen voor een mooie afsluiting van het onderdeel. En soms kun je een accentje in de muziek gebruiken om een lastige overgang in de stem mee te verbloemen. Ach, zo kan ik nog wel even een tijd doorgaan.
Eigenlijk spelen alle audiokanalen samen een spel. Het komt aan op het vinden van de juiste balans in de dynamiek en timing tussen die elementen. Eigenlijk precies zoals je bij muziek ook doet. Logisch dus dat we podcasts editen in dezelfde software als die muzikanten gebruiken om hun muziek mee op te nemen.
Sounddesign voor spraak is volledig onhoorbaar als het goed is. Een mooie contradictie. De stem moet natuurlijk en vloeiend aanvoelen ondanks dat de editor zich helemaal gek geëdit heeft om het natuurlijk te krijgen.
Ik merk dat naarmate ik het vaker doe er steeds beter in word. En de software die ik gebruik, Reaper, is echt mijn instrument geworden voor het scheppen van nieuwe werkelijkheden.
Geef een reactie