Lieven Heeremans (oprichter Podcastnetwerk en podcastmaker) begeleidt het project Literair Podcasten. Afgelopen maand was Stef Visjager de docent. In zijn laatste nieuwsbrief haalt Lieven een paar van haar uitspraken aan en plaatst daar vraagtekens bij.
Als het goed is, volgens Stef, doe je een belofte aan je luisteraar. Tijdens de workshop liet ze een aantal van haar NPO-fonds aanvragen op het scherm zien — dit werkt afschrikkend, want het zijn vaak hele boekwerken op zich. Cruciaal voor zo’n plan is de ‘logline’, de beschrijving van je project in twee tot drie zinnen. Stef heeft hier een mooie formule voor: wie wil wat, en waarom lukt het diegene niet? Op die manier kom je er snel achter “wat er op het spel staat” en of er een mogelijke resolutie aan het einde van het verhaal zit. Stef, die ook bij NRC Vandaag werkt, gaf aan dat bijna elk verhaal in deze formule te vatten is.
nieuwsbrief Lieven Heeremans
De kern is wat Stef betreft: de belofte (wat er op het spel staat) die aan de luisteraar gemaakt wordt.
De kritiek van Lieven komt in het kort hier op neer:
De oplossing van de formule: ‘wie wil wat en wat staat er in de weg?’ is nogal sturend. Het vraagt waar het drama ligt. In je antwoord ga je praten over personages en conflict en in het mooiste geval heb je ook nog een beetje reflectie van de hoofdpersoon op wat ze hebben meegemaakt. Op die manier heeft de luisteraar iets aan het verhaal en heb je ‘een goed verhaal’. Het beperkt echter wel alle verhalen tot het genre human interest. De formule levert verhalen op in de vorm van de queeste, of de bekende vorm van de zoektocht.
(…)
Andere vormen, zoals portretten van gemeenschappen of plekken, informatieve producties of natuurdocumentaires zonder veel drama, komen nooit door de selectie die deze vraag stelt, omdat ze geen antwoord hebben op de vraag: wat staat er op het spel?
nieuwsbrief Lieven Heeremans
Hierdoor ontstond op Twitter een interessante discussie waar ik ook aan meedeed:
Ik snap de formule van Stef ‘wie wil wat en wat staat er in de weg?’ goed. Het is een formule die podcasts zoals This American Life, Radiolab, Love + Radio hanteren. Het verhaal zal anders lopen dan de luisteraar verwacht, wat de spanning veroorzaakt. En de karakters zijn nodig om ons in te kunnen leven. Mensen zijn immers in mensen geïnteresseerd en dat vormt de kern van elk verhaal. We kunnen niets los zien van menselijk handelen. Als er iets in de wereld gebeurt dan is de mens er verantwoordelijk voor, zo denken wij. Het klimaat, corona, oorlog, ga zo maar door.
De podcast beschouw ik als een verhalend medium. Een of meerdere karakters vertellen een verhaal en jij als luisteraar wilt weten: hoe loopt dit af? Dat geldt overigens ook voor interviews en talkshows die vaak bol staan van de verhalen.
In de discussie op Twitter vroeg Lieven mij specifiek naar “wat er op het spelt staat” voor twee van mijn eigen producties:
Ik wilde nog vragen: wie wil wat en waarom lukt dat niet in Oostende Healing en/of Een aanraking op afstand?
Tweet Lieven
In Oostende Healing staat naar mijn idee op het spel dat Marvin Gaye helemaal aan de grond zat in Oostende. Einde carrière. Toch schreef hij juist daar zijn grootste hit Sexual Healing. Hoe ken dat nou?
In Een aanraking op afstand laat ik de arts (neuroloog-intensivist) Peter van Vliet aan het woord. Hij speelt piano voor zijn eigen patiënten op de intensive care. Deze aflevering was bedoeld voor RadioDoc maar werd afgewezen door Anton de Goede die eiste dat ik met patiënten ging praten (die liggen vaak in coma, of aan de beademing). Anton vertelde namelijk dat hij overtuigd was dat als hij op de IC zou liggen live muziek (lees: zachte pianomuziek) verschrikkelijk zou vinden. Ik moest voor Anton gaan aantonen dat deze muziek helemaal niet verschrikkelijk is. Dat ging ‘m dus niet worden… En even concreet, wat er dus in de weg staat: dat ik (en Peter) wetenschappelijk moet aantonen wat ik zelf op gevoel kan constateren.
Lieven is al een tijd bezig om de podcast Superzintuigen voor het Klokhuis van de grond te krijgen. Hij doet een aanvraag bij het NPO Fonds, maar loopt daar op vast:
De commissie ziet het ook wel zitten maar merkt op dat, naast een paar andere zaken, er vooral nog een gebrek is aan een verhaal, een diepere laag. De podcast is niet “verhalend” genoeg. We hebben dus een probleem wat we binnen afzienbare tijd moeten oplossen: een goed idee is nog niet een goed verhaal.
nieuwsbrief Lieven Heeremans
Waarom deze podcast niet verhalend genoeg zou zijn voor de commissie begrijp ik niet goed. Een podcast maken over alles wat we als mens kunnen voelen leent zich toch juist voor het vertellen van verhalen? Wat te denken van mensen die een van de essentiële zintuigen moeten missen, zoals een blind of een doof persoon? Dan staat er nogal een hoop in de weg in jouw leven zou je verwachten. Ik denk dat een blind of doof persoon daar iets heel interessants op te vertellen heeft. Juist omdat er iets in de weg staat.
De kern van het zintuigen-verhaal van Lieven zou wat mij betreft dus zijn: om te begrijpen wat zintuigen zijn en doen moeten we op zoek gaan naar verhalen van mensen waarbij die zintuigen hen in de weg staan.
Geef een reactie