Hieronder wat overpeinzingen n.a.v. het nieuwe album Be-Bop-A-Lula van Spinvis.
Klusjesman
Erik de Jong (Spinvis) etaleert in speelse en beeldende zinnen die niet direct een concreet verhaal lijken te vormen. Als er al een kern in zit dan verhult hij die, of hij sloopt hem er juist uit. Zijn teksten zijn hierdoor zeer ruim interpreteerbaar.
Neem bijvoorbeeld het openingslied waarin hij oreert:
Ik ben een klusjesman
Ik zit in de trein
Op een blauwe planet
Het is heet
Ik bedoel radicaal
Laat me raden veertig graden in de schaduw minimal
Shirt plakt heel Holland bakt
Alles past alles kan in mijn Tingeltangelhersenpan
Het nummer Tingeltangelhersenpan voelt als een soort schilderij van Dali. Is de klusjesman aan het trippen? Voelt hij zich simpelweg euforisch? En wie is in godesnaam die klusjesman?
En ga verkleed als de profeet van het openbaar vervoer
Dope als een aap en verlicht als een leeuw
Hou ik m’n ogen dicht voor het felle zomerlicht
Bijna niet te vatten van de winter lag hier sneeuw
Hoe ontstaat zo’n tekst? Ik vermoed dat ‘ie met een enkele zin begint. Net zoals iedereen natuurlijk, je verzint nooit ineens een heel lied bij elkaar. Van die ene zin rol je in de volgende. Een kwestie van associëren.
Ik ben volkomen alleen
Alles kan in mijn Tingeltangelhersenpan.
Die twee zinnen vormen het adagium van Spinvis.
Vertel geen verhaal
Spinvis zingt op een onalledaagse wijze over alledaagse dingen.
We aten ijs bij de fontein.
Triviale zaken. Misschien is het de erfenis van mijn oude band MAM. De band die bekend is van het lied over “de boterham met kaas”; Maternité.
Mam, weet jij nog wanneer ik voor het eerst een boterham met kaas gegeten heb?
Ik denk dat je toen een jaar of 3 was
Toen je bij opa en oma gelogeerd was
Toen Carlo geboren is
In 2002 toen ik het geweldige debuutalbum van Spinvis hoorde vielen me direct de overeenkomsten met MAM op. “Dat kan geen toeval zijn!”, rapte Erik de Jong een paar jaar later in mijn microfoon.
Erik werd, net als ik, toentertijd in 1986 toen het lied over De Boterham Met Kaas uitkwam, er totaal door gegrepen. Vijf jaar later zou ik om die reden als gitarist tot de band toetreden. En het spoorde Erik op zijn beurt aan om Nederlandstalig te gaan zingen en de taal op eenzelfde vrije manier zijn ding te laten doen.
Vertel geen verhaal. Vergeet het engagement. Maar zorg voor een hobbel in de werkelijkheid. MAM bevrijdde de Nederlandstalige popmuziek van de kleinkunst.
Vrij om te voelen
Als je de dingen niet groter maakt dan ze zijn dan heeft de luisteraar alle vrijheid om er zelf iets bij te gaan voelen. Dring hen, haar, hem dat gevoel dus nooit en te nimmer op!
De meeste liedschrijvers denken daar heel anders over. Voor hen ligt het voor de hand om emoties op te wekken door grote emotionele gebeurtenissen ten tonele te voeren in een songtekst. Precies zoals Hollywood zijn speelfilms maakt. Alle rechtlijnige emoties zodat de luisteraar, of kijker in dit geval, precies weet wat ‘ie voelen moet. En dat gevoel is niet complex maar uitermate zwartwit.
Zodoende neemt men een onderwerp als de liefde onder handen. Of de dood. Of oorlogen. “Vind u oorlog ook zo kut?” Als zout in een open wond.
Wat Erik de Jong doet is precies het tegenovergestelde. Hij omarmt het triviale.
Een motor draait
De baby huilt
Een vogel schreeuwt
De dag begint
En de snelweg suist
Moraalriddertjes
En dan nog iets: de meeste songteksten zijn uitermate moralistisch. Ze vertellen ons hoe om te gaan met verlies, hoe lief te hebben. Menig popster wordt daarom geadoreerd door het publiek. Als halve of hele god. Zijn songs worden lijfliederen. Ze bevestigen hoe de mensen in het leven staan, of willen staan.
Het kan ook anders. Popmuziek hoeft geen uiting van ons innerlijk leven te zijn. Natuurlijk, de blues, of de fado, ze grossieren in het eigen leed. Maar waar is de fantasie?
Life imitates art far more than art imitates life schreef Oscar Wilde ooit mooi in zijn essay The Decay of Lying. Daar is de fantasie!
Een poplied hoeft niet echt te zijn. De zanger hoeft niet als een soort hoofdpersoon door zijn eigen lied te lopen. Hij hoeft het niet met de boodschap eens te zijn. En wat echt voelt, hoeft niet echt te zijn. Daarom is het echte leven zo jaloers op die fantasie. Omdat we kunnen voelen zonder te denken het echt te zijn. Het maakt een loopje met de werkelijkheid.
Geef een reactie