Is geluid ook muziek?

Een goede definitie geven van het begrip muziek is nog best lastig. Een opeenvolging van klanken in een gestructureerde spanningsboog. Of zoiets.

In de muziektheorie spreken we vaak van oplossing, in plaats van spanning afbouw. Ons 12-toonssysteem bevat harmonische combinaties die de spanning geheel oplossen en het gehoor van de luisteraar terug doet verlangen naar de grondtoon van het stuk. Elke luisteraar met westerse oren zal dit begrijpen. Het is de logica in onze muziek. De blues heeft bijvoorbeeld dit element in zich. In maat 12 van een blues zit de ’turnaround’ die ons gehoor laat terugkeren naar de grondtoon van het stuk, de V-I oplossing voor de kenners. Bach’s muziek is ook geheel op dit concept gebaseerd.

Dus zonder spanning is er eigenlijk geen sprake van muziek. Je zou het dan slechts geluid kunnen noemen, toch?

Maar is geluid eigenlijk ook niet muziek?

Als je klanken gaat analyseren dan zul je een enorme variatie aan complexiteit aantreffen. Zo zijn er klanken die heel simpel opgebouwd zijn, heel gelijkmatig van structuur zijn. Er zijn ook klanken die een wilde vorm hebben met veel harmonischen, boventonen.

De meest eenvoudige klank is de sinus. In zijn meest pure vorm, zo zonder boventonen, klinkt deze vrij glad en niet zo interessant. Fluit-geluiden bestaan vooral uit sinussen. De sinus kent geen spanning op- en afbouw.

De meer grillige golfvormen zijn al snel interessanter. En zoom je in dan zie je dat deze golfvormen wel een bijzondere spanning op- en afbouw kennen.

De reden waarom we sommige geluiden mooi vinden en andere lelijk heeft met name met deze spanningsboog te maken. Ook al kent een geluid veel chaos, zolang er maar een oplossing in de beweging van de glofvorm zit zal dit geluid door ons toch als aangenaam ervaren worden.

Grilligheid, een soort onvoorspelbaarheid, prikkelt ons gehoor. We worden er blij van zolang er maar een prachtige oplossing in het staartje zit. Hoewel soms een klein beetje spanning wat niet opgelost wordt ook best prima kan werken natuurlijk. Een prikkeling die achter blijft. Een onafgemaakt verhaal, een ‘wordt vervolgd’.

De natuur

Onze liefde voor dingen die niet helemaal perfect zijn en grilligheid in zich meedragen lijkt erg op ons eigen leven en de natuur om ons heen. We worden niet geraakt door perfectie, maar we worden juist geraakt door imperfectie. Een wilde zee, een ruig berglandschap, noem maar op. Een leven vol imperfecties, vol avontuur, met problemen en oplossingen.

De boeken die ons raken, de films die we omarmen, ze zijn vaak gebaseerd op ontsporing, grilligheden. Meestal aan het eind willen we wel gerust naar bed, en een mooie oplossing voor al de ruwe ontsporingen. En soms willen we een ‘wordt vervolgd’. Maar altijd willen we een spel met spanning.

En met geluid is het net zo. Een mooi geluid heeft een kort verhaal in zich. Hoe meer je ‘inzoomt’ op een kort geluid, hoe meer je erachter komt dat geluid een heel universum in zich meedraagt. Net als een muziekstuk.

Geluid is muziek, en 1 noot gespeeld op bijvoorbeeld viool of klarinet kan al genoeg zijn om ons te raken. In 1 moment in tranen door die ene noot met die specifieke klank.