Muzikantendag 2023

“De Muzikantendag is back!”, zo vermeldt een pagina voor de Muzikantendag 2023. Ik heb het de afgelopen jaren inderdaad gemist. Lag het aan Corona? Hoe dan ook, gisteren was ik er wel.

De Muzikantendag wordt gepresenteerd door Buma/Stemra en georganiseerd door Buma Cultuur en GRAP, in samenwerking met POPnl, Sena, MusicMaker, Interface, De Bassist, Gitarist, Slagwerkkrant, Popronde en de Melkweg. Het is een goede plek voor de ambitieuze muzikanten om tips te krijgen, met name over hoe zij hun muziek beter aan de man (of vrouw of hen) kunnen brengen. En het is een goede plek om contacten te leggen met bookers, mensen van labels enzovoorts.

De meesten kunnen niet rondkomen van de muziek

Het stikt van de jonge muzikanten die veelal op een rockacademie/conservatorium zitten of er net vanaf zijn. Er is veel aandacht voor die jonge muzikanten en opvallend weinig aandacht voor oudere muzikanten zoals ikzelf. Op een Muzikantendag zou ik ook graag willen horen hoe je als (oudere) artiest gewoon lekker kunt blijven doorgaan met het maken van muziek. Of hoe om te gaan met het gebrek aan aandacht? Want op dat laatste ligt de nadruk. Helaas zullen de meesten van de aanwezigen op de Muzikantendag niet rond kunnen komen van muziek.

Eerder dit jaar publiceerde Rick Everts zijn manuscript Making a living in live music (PDF-link). Hierin beschrijft hij dat slechts 15 percent van het inkomen van muzikanten uit opnames komt. De rest moet men dus met live-optreden verdienen of middels het verkopen van andere producten (merchandising bijvoorbeeld). Het gemiddeld inkomen zou liggen op € 18.000 en dat is inclusief neveninkomsten.

Mijn aanvulling: vroeger waren live-optredens bedoeld voor het promoten van een album, maar dat is niet langer het geval. Live-optredens staan eigenlijk op zichzelf. Men komt voor de ervaring, voor de muziek. Dat hoeft niet nieuw te zijn, zie bv de populaire coverbands, tributebands en bands uit het verleden die hun oude songs spelen (lees: op de keper beschouwd zijn het coverbands van hun eigen songs).

Nieuwe versus oude muziek

Op de Muzikantendag wordt naar mijn idee iets teveel de focus gelegd op nieuwe artiesten die eigen materiaal brengen maar minstens zo belangrijk is het brengen van reeds bestaande muziek of het herinterpreteren daarvan. Een goed voorbeeld is jazzpianist Brad Mahldau die dit jaar een prachtig album maakte met zijn interpretaties van liedjes van The Beatles. Dat materiaal is stokoud maar Brad maakt het weer springlevend.

De aandacht op de Muzikantendag ligt teveel op popmuziek maar er is zo enorm veel meer muziek dan dat. En daar liggen ook juist kansen. Neem bijvoorbeeld klassieke muziek dat inmiddels weer heel populair is, ook onder jongeren. En ik vermoed dat dit voor heel veel livemuziek geldt. Het publiek snakt naar echtheid, denk ik. Als antwoord op al het nepnieuws, de valse influencers, de onechte “perfecte” foto’s op Instagram, onechte AI-teksten en plaatjes, doorgeslagen generiek computerwerk en ga zo maar door. Men snakt naar een ziel, geen poespas, geen foefjes en het podium biedt die kans. Wat je ziet, is echt.

Maar laat me nog even terugkomen op het manuscript van Everts. Meer dan de helft van de muzikanten moet zelfs zien rond te komen van € 9.000. Terwijl het aantal rockacademies afgelopen jaren is toegenomen. Zo’n vakopleiding doet vermoeden dat de markt ook professioneler wordt, maar dit lijkt niet het geval te zijn. Wie hoopt met eigen muziek als artiest door te breken doet mee aan een soort van loterij. Met de nadruk op het woord lot.

Playlists are doing well. People don’t listen to albums. The medium of the album … is becoming less relevant. People go for one specific track. In the 80′s you had more physical sales and people had to listen to your whole record to hear that one single that they really wanted to hear.

Making a living in live music – manuscript (PDF-link)

Daar wil ik wat persoonlijks aan toevoegen. Het nadeel van een playlist is dat de luisteraar geen band-/artiestnamen gaat onthouden. Wat überhaupt een nadeel van streaming is. Kijk, vroeger hoorde je op de radio een DJ een plaat af- of aankondigen, dat is op streaming niet langer het geval. Je weet pas wat je hoort als je op het scherm kijkt. Maar niemand kijkt op het schermt als ‘ie naar muziek luistert. En dus worden die namen niet snel bekend bij het publiek. Zo’n playlist dient als een soort muzikaal behang. De luisteraar zet het op om wat fijne gelijkgestemde muziek te beluisteren.

De artiest maakt zich afhankelijk

Nog altijd wordt de artiest gekenmerkt met woorden als onafhankelijk en oorspronkelijk. Maar als er iemand juist afhankelijk is van de industrie dan is het de artiest wel. Tenzij je bereidt bent er geen geld mee te verdienen (wat ik overigens heel slim vind!) en gewoon doet wat je leuk vindt. Maar dan zul je het dus moeten doen met een beperkte fanclub en je geld op een andere manier moeten verdienen.

Dit punt kwam niet aan de orde tijdens de Muzikantendag maar is wat mij betreft heel belangrijk. Of noem ze amateur-muzikanten, maar die zijn evenzogoed muzikant te noemen als de professional.

De afhankelijkheid van muzikanten van zaken die zich buiten de muziek afspelen, zoals geldverdienen, is in de loop der jaren alleen maar groter geworden. Want door de komst van social media zijn artiesten daar inmiddels ook afhankelijk van om hun zichtbaarheid te vergroten. En ethisch gezien kun je er nogal wat bezwaren tegen maken. Elon Musk heeft van Twitter een alt-right platform gemaakt. Ik zie onder muzikanten echter vrijwel geen verzet. Onder journalisten overigens ook niet, ondanks dat ze er wel negatief over schrijven (hypocriet). Vroeger kwamen muzikanten veel meer in opstand maar anno nu zijn ze marionetten van het kapitalisme geworden.

Matras op de grond

In het boek Vive ma liberté van Bart Steenhaut vertelt wijlen Arno Hintjens dat hij genoeg had aan een matras op de grond. Wie zo kan minimaal kan leven, kan ver komen. Maar Arno, dat is de buitencategorie, old school rock ‘n’ roll, een uitstervend ras. Geen muzikant die vandaag de dag op die manier wenst te leven. Ons eisenpakket is gigantisch omhoog geschoten. Hoe we vroeger leefden, dat noemen we vandaag de dag armoede.

Ik begrijp het niet. Als je als muzikant de lol in het maken van muziek niet afhankelijk maakt van de aandacht die het mogelijk veroorzaakt, dan heb je toch een goed leven? Doe gewoon je best en accepteer simpelweg de gevolgen.

Misschien zou de Muzikantendag daar volgend jaar aandacht aan willen besteden. Hoe leuk het is om muziek te maken. Ook al geniet je vrijwel geen bekendheid. Want misschien ligt het wel aan ons. Eisen we teveel van en voor onszelf. Terwijl we met veel minder ook volkomen gelukkig zullen zijn.